SZuid-Afrika is lange tijd een knooppunt geweest voor migranten en vluchtelingen, die uit buurlanden komen en op zoek zijn naar kansen in de sterkste economie van Afrika. Maar het land is ook berucht vanwege het hoge niveau van geweldsmisdaad, verkeersongevallen en vreemdelingenhaat – allemaal uitdagingen waar mensen mee te maken krijgen als ze proberen een nieuw leven op te bouwen.
Veel arbeidsmigranten komen uiteindelijk terecht bij voedselkoeriersbedrijven, waar ze urenlang op duizenden motorfietsen over de gevaarlijke wegen van het land moeten navigeren.
Als gig-werknemers worden ze beschouwd als contractanten in plaats van als voltijdse werknemers, wat betekent dat ze niet in aanmerking komen voor voordelen zoals ziekteverlof, arbeidsongeschiktheidsdekking of ziektekostenverzekering. Ze kunnen zich ook niet aansluiten bij formele vakbonden.
Sommige koeriersbedrijven zijn na onderzoek begonnen met het aanbieden van veiligheidsmaatregelen, zoals in-app noodknoppen en een ongevallenverzekering. Maar chauffeurs zijn zich niet altijd bewust van deze maatregelen; sommigen zijn bang om gebruik te maken van de aangeboden voordelen, uit angst hun toch al onzekere arbeidskansen te schaden – of erger nog, naar huis te worden gedeporteerd.
Dit ‘van nul naar nul rennen’, zoals de Congolese chauffeur Feza Mande het stelt, heeft automobilisten ertoe aangezet hun eigen informele vakbonden te vormen, waarbij ze vooral Facebook en WhatsApp gebruiken om samen te werken. In deze online ruimtes waarschuwen ze elkaar voor overvallen en delen ze informatie over ongevallen, zodat ze een collega-chauffeur te hulp kunnen schieten of gewonde chauffeurs in het ziekenhuis kunnen bezoeken.
Het bestaande nationale wegenverzekeringsfonds kampt met financiële en operationele problemen. Het betalen van ongevallen duurt lang, waardoor chauffeurs hun geld bundelen om elkaar te helpen als er zich een ramp voordoet. Als een chauffeur tijdens het werk om het leven komt, zamelen ze geld in om het lichaam naar huis te sturen.
Deze informele, online groepen zijn een reddingslijn voor chauffeurs, die fulltime moeten werken om de eindjes aan elkaar te knopen, te midden van een stijgende werkloosheid, maar zonder enige formele uitkering. Door hun collectieve actie werken ze aan het hervormen van de voedselkoeriersindustrie om deze veiliger en eerlijker te maken.
