President Trump heeft in een van zijn eerste acties toen hij weer aan de macht was, een uitvoeringsbesluit ondertekend Dat brengt de Amerikaanse regering ertoe drugskartels als terroristische organisaties aan te merken.
Het besluit maakt deel uit van de bredere inspanningen van de regering-Trump om dit te bewerkstelligen hard optreden tegen de stroom van drugs en mensen over de zuidelijke grens. De volledige implicaties van het aanwijzen van de kartels als terroristische organisaties zullen voor een groot deel afhangen van de wijze waarop de regering dit zal opvolgen.
Hier is een blik op wat er in de bestelling staat, en de mogelijke implicaties:
De bestelling
Volgens het bevel vormen kartels een bedreiging voor de nationale veiligheid, op een manier die de traditionele georganiseerde misdaad niet is. Ze hebben een ‘campagne van geweld en terreur op het westelijk halfrond’ gevoerd met destabiliserende gevolgen, waaronder een stroom van ‘dodelijke drugs, gewelddadige criminelen en wrede bendes’ naar de Verenigde Staten.
Het zegt ook dat de kartels, evenals twee transnationale bendes die hun wortels hebben in Midden-Amerika, een nationale veiligheidsdreiging vormen voor de VS, en dat het Amerikaans beleid is om “de totale eliminatie van de aanwezigheid van deze organisaties in de VS te verzekeren”
Het bevel geeft het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken de opdracht om binnen veertien dagen aan te bevelen of de kartels als buitenlandse terroristische organisaties moeten worden aangemerkt.
Wat zou een aanwijzing als terrorist doen?
De Amerikaanse regering beschikt al over instrumenten, waaronder strafrechtelijke aanklachten en sancties, die zij kan gebruiken om achter de kartels aan te gaan. Een terroristische aanwijzing zou die mogelijkheden vergroten.
Het belangrijkste aanvullende instrument, zo zeggen deskundigen, zou de mogelijkheid zijn om zogenaamde materiële ondersteunende vervolgingen in te stellen. Volgens de Amerikaanse wet is het een misdaad om materiële steun te verlenen aan een aangewezen terroristische organisatie.
Materiële steun kan variëren van geld of wapens tot onderdak, valse papieren of zelfs een telefoonkaart.
In de context van drugskartels zouden aanklagers deze aanklacht mogelijk kunnen gebruiken tegen een hele reeks actoren, waaronder kartelleden, de straatbendes in de VS die de verdovende middelen verkopen, en iedereen die financiële of logistieke steun verleent.
De rimpeleffecten kunnen echter groter zijn.
Sommige analisten merken op dat Amerikaanse bedrijven die zakendoen in Mexico routinematig betalingen doen aan Mexicaanse bedrijven, waarvan sommige gecontroleerd kunnen worden door of gelieerd zijn aan een kartel of kartelleden. Dat zou die Amerikaanse bedrijven mogelijk aan sancties kunnen blootstellen.
Migranten zouden mogelijk ook betrokken kunnen worden bij vervolgingen op het gebied van materiële steun. Experts zeggen dat migranten vaak smokkelaars betalen om door Mexico of over de Amerikaans-Mexicaanse grens te komen, en dat die smokkelaars vaak banden hebben met kartels. En dat zou voor de Amerikaanse autoriteiten een reden kunnen zijn om die migranten uit de VS te houden
Er zijn vragen gerezen over de vraag of een aanduiding van terrorisme de deur opent voor mogelijke eenzijdige militaire actie van de Verenigde Staten op Mexicaans grondgebied.
De Amerikaanse president heeft al de bevoegdheid om militaire actie te ondernemen – een benoeming zou daar niets aan veranderen. Maar Amerikaanse militaire aanvallen in Mexico zouden een grote stap zijn, en Mexico heeft duidelijk gemaakt dat het tegen dergelijke acties is.
Hebben de VS dit allemaal al eerder overwogen?
Het idee om de kartels aan te merken als terroristische organisaties werd overwogen tijdens de eerste ambtstermijn van Trump, maar ook tijdens de regering-Obama, maar uiteindelijk heeft de regering daar nooit uitvoering aan gegeven.
Er zijn verschillende redenen waarom het niet doorging, zegt Jason Blazakis, hoofd van het bureau van het ministerie van Buitenlandse Zaken dat de benoemingen doet.
“Een van de belangrijkste redenen is de negatieve impact die een dergelijke aanwijzing zou hebben op de bilaterale betrekkingen tussen de Verenigde Staten en Mexico”, aldus Blazakis. “Mexico heeft zich als regering verzet tegen het bestempelen van criminele organisaties als terroristen, omdat ze het gevoel hadden dat dit iets zou zijn dat hun soevereiniteit in gevaar zou kunnen brengen.”
Een andere reden, zo zei hij, is de wens om de lijst te kalibreren ‘om ervoor te zorgen dat werkelijk terroristische actoren die politieke gewelddaden tegen burgers plegen op die lijst komen te staan, waarbij we denken in de trant van groepen als ISIS en Al Qaida, in plaats van aan criminele organisaties die primair gemotiveerd zijn door financiële zorgen.“
Hij merkt ook op dat de Amerikaanse regering al over veel instrumenten beschikt om de kartels aan te pakken, waaronder strafrechtelijke vervolging en het bevriezen van tegoeden, en dat een aanwijzing en de aanvullende instrumenten die bij de aanwijzing horen, dus niet als noodzakelijk werden beschouwd.
Hoe zit het met Mexico?
De Mexicaanse president Claudia Sheinbaum heeft gezegd dat Mexico zijn soevereiniteit zal verdedigen, maar ook zal proberen te coördineren met de Verenigde Staten.
„We willen allemaal de drugskartels bestrijden“, zei Sheinbaum deze week tegen verslaggevers.
De kartelkwestie kan niet in een vacuüm worden bekeken, zegt Maria Calderón, een Mexicaanse wetenschapper aan het Wilson Center, een onpartijdig beleidscentrum in Washington, DC.
‘We moeten ervoor zorgen dat de veiligheidscomponent van de grensrelatie tussen de VS en Mexico ingebakken zit in het handels- en immigratiegesprek’, zei ze. „Deze drie terreinen van de bilaterale relatie tussen de VS en Mexico zijn met elkaar verweven. Je kunt ze niet scheiden.“
Trump voerde campagne met beloften om de zuidelijke grens hard aan te pakken en de stroom van zowel drugs als mensen over de grens in te dammen. Hij heeft ook gedreigd importheffingen op te leggen aan Mexico.
Sinds zijn aantreden op maandag heeft hij uitvoerende maatregelen uitgevaardigd of alle drie de onderwerpen publiekelijk besproken. Er zit een politieke boodschap aan deze stappen, zeggen analisten, maar ze kunnen ook worden gezien als een manier om Mexico onder druk te zetten om meer te coördineren, ook op het gebied van de veiligheid.
“Ik hoop echt dat Mexico dit als een kans aangrijpt om met de regering-Trump aan tafel te gaan zitten en het kartelprobleem als een gezamenlijk probleem te beschouwen en te zeggen: ‘Oké, we hebben de daadwerkelijke benaming. Hoe komt het dat we gaan Gaan we samenwerken om dit probleem aan te pakken?'“ zei Calderón.