SAO PAULO, Brazilië — Luiaards waren niet altijd langzaam bewegende, harige boombewoners. Hun prehistorische voorouders waren enorm – tot wel 4 ton (3,6 ton) – en als ze schrokken, zwaaiden ze met enorme klauwen.
Lange tijd geloofden wetenschappers dat eerste mensen Om in Amerika aan te komen, werden deze gigantische grondluiaards al snel door de jacht gedood, samen met vele andere enorme dieren zoals mastodonten, sabeltandkatten en verschrikkelijke wolven die ooit door Noord- en Zuid-Amerika zwierven.
Maar nieuw onderzoek van verschillende locaties begint erop te wijzen dat mensen eerder naar Amerika zijn gekomen – misschien al veel eerder – dan ooit gedacht. Deze bevindingen duiden op een opmerkelijk ander leven voor deze vroege Amerikanen, een leven waarin ze mogelijk millennia lang prehistorische savannes en wetlands hebben gedeeld met enorme beesten.
“Er was het idee dat mensen arriveerden en alles heel snel doodden – wat ‘Pleistocene overkill’ wordt genoemd”, zegt Daniel Odess, een archeoloog bij Nationaal Park White Sands in Nieuw-Mexico. Maar nieuwe ontdekkingen suggereren dat “mensen minstens 10.000 jaar naast deze dieren hebben bestaan, zonder dat ze zijn uitgestorven.”
Enkele van de meest verleidelijke aanwijzingen komen van een archeologische vindplaats in centraal Brazilië, Santa Elina genaamd, waar botten van gigantische grondluiaards tekenen vertonen van manipulatie door mensen. Luiaards als deze leefden ooit van Alaska tot Argentinië, en sommige soorten hadden benige structuren op hun rug, osteodermen genoemd – een beetje zoals de platen van moderne gordeldieren – die mogelijk werden gebruikt om versieringen te maken.
In een laboratorium aan de Universiteit van Sao Paulo houdt onderzoeker Mírian Pacheco in haar hand een rond luiaardfossiel ter grootte van een cent. Ze merkt op dat het oppervlak verrassend glad is, dat de randen opzettelijk gepolijst lijken en dat er een klein gaatje bij één rand zit.
“Wij geloven dat het opzettelijk is veranderd en door oude mensen werd gebruikt als sieraad of versiering”, zei ze. Drie vergelijkbare “hangende” fossielen zijn zichtbaar verschillend van onbewerkte osteodermen op een tafel: ze hebben een ruw oppervlak en bevatten geen gaten.
Deze artefacten uit Santa Elina zijn ongeveer 27.000 jaar oud – meer dan 10.000 jaar voordat wetenschappers ooit dachten dat mensen in Amerika arriveerden.
Aanvankelijk vroegen onderzoekers zich af of de ambachtslieden bezig waren met al oude fossielen. Maar het onderzoek van Pacheco suggereert sterk dat mensen in de oudheid “verse botten” aan het uithakken waren kort nadat de dieren stierven.
Haar bevindingen, samen met andere recente ontdekkingen, zouden kunnen helpen het verhaal te herschrijven van de tijd dat mensen voor het eerst in Amerika aankwamen – en het effect dat ze hadden op de omgeving die ze aantroffen.
„Er is nog steeds een groot debat“, zei Pacheco.
Wetenschappers weten dat de eerste mensen in Afrika ontstonden, vervolgens naar Europa en Azië-Pacific trokken, voordat ze uiteindelijk hun weg vonden naar de laatste continentale grens, Amerika. Maar er blijven vragen bestaan over het laatste hoofdstuk van het verhaal over de menselijke oorsprong.
Pacheco leerde op de middelbare school de theorie die de meeste archeologen gedurende de 20e eeuw aanhangen. ‘Wat ik op school leerde, was dat Clovis de eerste was,’ zei ze.
Clovis is een vindplaats in New Mexico, waar archeologen in de jaren twintig en dertig opvallende projectielpunten en andere artefacten vonden die dateren van tussen de 11.000 en 13.000 jaar geleden.
Deze datum valt toevallig samen met het einde van de laatste ijstijd, een tijd waarin er waarschijnlijk een ijsvrije corridor in Noord-Amerika ontstond – wat aanleiding gaf tot een idee over hoe vroege mensen naar het continent trokken nadat ze vanuit Azië de Bering-landbrug waren overgestoken.
En omdat uit het fossielenbestand blijkt dat de wijdverspreide achteruitgang van de Amerikaanse megafauna rond dezelfde tijd begon – waarbij Noord-Amerika 70% van zijn grote zoogdieren verloor en Zuid-Amerika meer dan 80% – vermoedden veel onderzoekers dat de komst van de mens tot massale uitstervingen leidde.
„Het was een tijdje een leuk verhaal, toen alle timing klopte“, zegt paleoantropoloog Briana Pobiner van het Human Origins Program van het Smithsonian Institution. “Maar eigenlijk werkt het niet meer zo goed.”
In de afgelopen dertig jaar hebben nieuwe onderzoeksmethoden – waaronder eeuwenoude DNA-analyse en nieuwe laboratoriumtechnieken – in combinatie met het onderzoek van aanvullende archeologische vindplaatsen en de betrokkenheid van meer diverse wetenschappers uit heel Amerika het oude verhaal op zijn kop gezet en nieuwe vragen opgeroepen, vooral over de timing. .
“Alles dat ouder is dan ongeveer 15.000 jaar wordt nog steeds intensief onderzocht”, zegt Richard Fariña, een paleontoloog aan de Universiteit van de Republiek in Montevideo, Uruguay. “Maar echt overtuigend bewijsmateriaal van steeds meer oudere sites komt steeds aan het licht.”
In Sao Paulo en aan de Federale Universiteit van Sao Carlos bestudeert Pacheco de chemische veranderingen die optreden wanneer een bot een fossiel wordt. Hierdoor kan haar team analyseren wanneer de osteodermen van de luiaard waarschijnlijk zijn gewijzigd.
“We ontdekten dat de osteodermen vóór het fossielenproces werden uitgehouwen in “verse botten” – dat wil zeggen ergens tussen een paar dagen en een paar jaar nadat de luiaards stierven, maar niet duizenden jaren later.
Haar team heeft ook verschillende natuurlijke processen getest en uitgesloten, zoals erosie en het knagen van dieren. Het onderzoek werd vorig jaar gepubliceerd in het tijdschrift Proceedings of the Royal Society B.
Een van haar medewerkers, paleontoloog Thaís Pansani, onlangs werkzaam bij het Smithsonian Institution, analyseert of luiaardbotten van vergelijkbare leeftijd die in Santa Elina zijn gevonden, zijn verkoold door door mensen veroorzaakte branden, die bij andere temperaturen branden dan natuurlijke bosbranden.
Haar voorlopige resultaten suggereren dat de verse luiaardbotten aanwezig waren op menselijke kampeerterreinen – of ze opzettelijk tijdens het koken werden verbrand of gewoon in de buurt, is niet duidelijk. Ze test ook andere mogelijke oorzaken voor de zwarte aftekeningen, zoals natuurlijke chemische verkleuring, en sluit deze uit.
De eerste vindplaats die algemeen werd aanvaard als ouder dan Clovis, bevond zich in Monte Verde, Chili.
Begraven onder een veenmoeras ontdekten onderzoekers 14.500 jaar oude stenen werktuigen, stukken bewaarde dierenhuiden en verschillende eetbare en geneeskrachtige planten.
“Monte Verde was een schok. Je bent hier aan het einde van de wereld, met al dit organische materiaal bewaard gebleven”, zegt archeoloog Tom Dillehay van de Vanderbilt Universiteit, al jarenlang onderzoeker op Monte Verde.
Andere archeologische vindplaatsen suggereren zelfs eerdere data voor menselijke aanwezigheid in Amerika.
Een van de oudste vindplaatsen is Arroyo del Vizcaíno in Uruguay, waar onderzoekers schijnbaar door mensen gemaakte ‘snijsporen’ bestuderen op botten van dieren die dateren van ongeveer 30.000 jaar geleden.
In White Sands in New Mexico hebben onderzoekers menselijke voetafdrukken ontdekt die dateren van 21.000 tot 23.000 jaar geleden, evenals sporen van vergelijkbare leeftijd van gigantische zoogdieren. Maar sommige archeologen zeggen dat het moeilijk voor te stellen is dat mensen herhaaldelijk een locatie zouden doorkruisen zonder stenen werktuigen achter te laten.
„Ze hebben een sterke zaak gemaakt, maar er zijn nog steeds enkele dingen aan die site die mij in verwarring brengen“, zegt David Meltzer, een archeoloog aan de Southern Methodist University. „Waarom zouden mensen gedurende een lange periode voetafdrukken achterlaten, maar nooit artefacten?“
Odess bij White Sands zei dat hij dergelijke uitdagingen verwacht en verwelkomt. „Het was niet onze bedoeling om het oudste iets te vinden; we hebben eigenlijk alleen maar het bewijsmateriaal gevolgd waar het naartoe leidde“, zei hij.
Hoewel de exacte timing van de aankomst van mensen in Amerika nog steeds omstreden is – en misschien nooit bekend zal worden – lijkt het duidelijk dat als de eerste mensen eerder arriveerden dan ooit werd gedacht, ze de gigantische beesten die ze tegenkwamen niet onmiddellijk hadden gedecimeerd.
En de voetafdrukken van White Sands bewaren enkele momenten van hun vroege interacties.
Zoals Odess ze interpreteert, toont een reeks sporen „een gigantische grondluiaard die op vier poten voortbeweegt“ wanneer hij de voetafdrukken tegenkomt van een klein mens die onlangs is gepasseerd. Het enorme dier “stopt, gaat op zijn achterpoten staan, schuifelt rond en gaat dan de andere kant op.”
___
De Associated Press Health and Science Department krijgt steun van de Science and Educational Media Group van het Howard Hughes Medical Institute. De AP is als enige verantwoordelijk voor alle inhoud.
