Postpartumdepressie (PPD) is een stemmingsstoornis die vrouwen treft tijdens de zwangerschap of binnen het eerste jaar na de bevalling. Gekenmerkt door aanhoudende gevoelens van verdriet, angst en vermoeidheid, heeft dit een aanzienlijke invloed op het vermogen van een moeder om voor zichzelf en haar pasgeboren kind te zorgen. Het verschilt drastisch van de ‚babyblues‘, die doorgaans binnen een paar weken na de bevalling verdwijnt.
De onderliggende oorzaken van PPD zijn veelzijdig. Hormonale veranderingen tijdens en na de zwangerschap spelen een belangrijke rol, aangezien de niveaus van oestrogeen en progesteron dramatisch stijgen tijdens de zwangerschap en scherp dalen na de bevalling. Deze hormonale achtbaan zal uiteindelijk de stemming en emotionele stabiliteit beïnvloeden.
Bovendien maakt genetica sommige vrouwen vatbaarder voor PPD. Omgevingsfactoren, zoals stress, gebrek aan slaap en de fysieke eisen die de zorg voor een pasgeborene met zich meebrengt, dragen ook bij aan de ontwikkeling van deze aandoening. Deze elementen creëren een perfecte storm die tot PPD leidt.
Wanneer deze onderliggende oorzaken samenkomen, verstoren ze de normale werking van de hersenen. Hormonale onevenwichtigheden beïnvloeden de neurotransmittersystemen, die verantwoordelijk zijn voor het reguleren van stemming en emoties. Nu proberen onderzoekers te begrijpen hoe het menselijk brein in deze periode verandert en zich aanpast, in de hoop nieuwe moeders te helpen hun toestand beter te beheersen.
De hersenstructuur van vrouwen met peripartumdepressie
Onderzoek gepubliceerd in Biological Psychiatry: Cognitive Neuroscience and Neuroimaging had tot doel de neurobiologische verschillen bloot te leggen tussen vrouwen die PPD hebben ervaren en vrouwen die dat niet hebben gedaan. De auteurs concentreerden zich specifiek op de basale ganglia, een groep structuren in de hersenen die geassocieerd zijn met emoties, beloningen en besluitvormingsprocessen, evenals op de impact van polygene risicoscores (PRS) op estradiol op de hersenmorfologie.1
Bij het onderzoek waren 64 moeders betrokken bij wie de diagnose depressieve stoornis (MDD) was gesteld – 30 hadden een voorgeschiedenis van PPD en 34 niet – die werden gerekruteerd uit een groter cohort van 219 patiënten in Milaan. Om de hersenstructuur tussen de twee groepen te vergelijken, gebruikte het team op voxel gebaseerde morfometrieanalyse om de grijze stofvolumes binnen specifieke gebieden van de basale ganglia te bestuderen.
De groep met een voorgeschiedenis van PPD bleek een significant groter volume grijze stof te hebben in bilaterale clusters die het putamen, pallidum, caudate en thalamus omvatten, vergeleken met degenen zonder PPD. Dit structurele verschil geeft aan dat de basale ganglia een cruciale rol spelen in de pathofysiologie van PPD, en dat deze een hoge concentratie oestrogeenreceptoren heeft die gevoelig zijn voor hormonale veranderingen.2
Bovendien toonde het onderzoek aan dat estradiol-PRS’s anders reageren op hersenvolumes op basis van de PPD-geschiedenis.3 Specifiek werden bij vrouwen met PPD hogere estradiol-PRS’s geassocieerd met verhoogde grijze stofvolumes in de basale ganglia-clusters. Vrouwen zonder PPD vertoonden daarentegen een negatief verband tussen estradiol-PRS’s en grijze stofvolumes in deze regio’s.4
De impact van estradiol op de hersenfunctie
De studie onderzocht ook hoe de estradiolspiegels de structuur en functie van de basale ganglia beïnvloeden. Ter context: estradiol beïnvloedt de genexpressie, dendritische wervelkolomdichtheid en de neurotransmitterfunctie in deze hersengebieden.5 Deze routes dragen bij aan de waargenomen structurele verschillen, wat erop wijst dat hormonale schommelingen tijdens de peripartumperiode depressieve symptomen bij gevoelige vrouwen veroorzaken of verergeren.
Bovendien biedt de betrokkenheid van de basale ganglia bij emotieregulatie en besluitvorming een functionele context voor de waargenomen structurele verschillen. Veranderde structuur en functie van de basale ganglia zijn in eerder gepubliceerde onderzoeken in verband gebracht met MDD, wat erop wijst dat deze regio’s een rol spelen bij de progressie van depressie.6
Over het geheel genomen werpt de studie nieuw licht op de manier waarop hormonale en genetische factoren op elkaar inwerken en de hersenstructuur en -functie beïnvloeden in de context van PPD. De identificatie van grotere volumes grijze stof in specifieke basale ganglia-gebieden bij vrouwen met PPD benadrukt het belang van het overwegen van zowel hormonale gevoeligheid als genetische predisposities bij de diagnose en behandeling van deze aandoening.7
Er treden meer neurobiologische veranderingen op tijdens de peripartumperiode
In een meta-analyse gepubliceerd in Social Cognitive and Affective Neuroscience onderzochten onderzoekers de significante veranderingen die optreden in de hersenen van een vrouw tijdens de zwangerschap en na de bevalling. Ze concentreerden zich in het bijzonder op het begrijpen hoe hormonale verschuivingen, aanpassingen van het immuunsysteem, slaapstoornissen en verhoogde stressniveaus de geestelijke gezondheid en hersenstructuur van vrouwen beïnvloeden.8
Na vergelijking van zwangere en postpartumvrouwen met vrouwen die niet zwanger waren, blijkt uit de bevindingen dat meer dan een kwart van de vrouwen tijdens deze periode depressieve symptomen ervaart. Ook zijn de symptomen gekoppeld aan opmerkelijke veranderingen in de structuur en functie van de hersenen. Deze worden veroorzaakt door schommelingen in de hormonen en het immuunsysteem, maar ook door verstoringen van de slaap en toegenomen verantwoordelijkheden voor de zorg na de bevalling.9
Onderzoekers ontdekten dat tijdens de peripartumperiode (de periode kort voor, tijdens en vlak na de bevalling).10), ondergaan vrouwen substantiële structurele veranderingen in hun hersenen. Concreet is er een afname van het volume grijze stof, vooral in de hippocampus, een regio die cruciaal is voor geheugen en leren.
Bovendien is de amygdala, die betrokken is bij het verwerken van emoties, veranderd. Deze veranderingen zijn niet slechts tijdelijk, maar reiken verder dan de periode onmiddellijk na de bevalling.11
Hormonale schommelingen spelen een cruciale rol bij deze hersenveranderingen. De daling van de oestrogeen- en progesteronspiegels na de bevalling veroorzaakt een cascade van chemische reacties in de hersenen, wat leidt tot stemmingswisselingen en een grotere kwetsbaarheid voor depressie. Deze hormonen zijn essentieel voor het in stand houden van de zwangerschap, en hun snelle afname beïnvloedt vervolgens verschillende hersengebieden die verantwoordelijk zijn voor emotionele regulatie en cognitieve functies.12
Het immuunsysteem past zich tijdens de zwangerschap ook aanzienlijk aan om zowel de moeder als de zich ontwikkelende foetus te beschermen. Dit evenwicht heeft invloed op de hersenen door de functie van de immuuncellen te veranderen, die de neurologische ontwikkelingsprocessen beïnvloeden. Verstoringen van de immuunfunctie dragen bij aan structurele hersenveranderingen en verhogen het risico op het ontwikkelen van depressieve symptomen.13
Slaapverstoring is een andere belangrijke factor die bijdraagt aan neurobiologische veranderingen. Veel nieuwe moeders ervaren een slechte slaapkwaliteit of onvoldoende slaaptijd, wat de amygdala aantast, waardoor deze reactiever wordt en de emotionele reacties toenemen. Deze verhoogde reactiviteit leidt tot een hogere emotionele intensiteit en volatiliteit, waardoor de symptomen van depressie en angst verder worden verergerd.14
Psychosociale stress, die voortkomt uit de uitdagingen van de zorgverlening en het aanpassen aan het moederschap, heeft ook invloed op de hersenstructuur. Chronische stress leidt tot veranderingen in hersengebieden die betrokken zijn bij beloningsverwerking en besluitvorming, zoals het striatum en de prefrontale cortex. Deze veranderingen belemmeren cognitieve functies zoals geheugen en informatieverwerking, waardoor het voor nieuwe moeders moeilijker wordt om met de dagelijkse verantwoordelijkheden om te gaan.15
Structurele hersenafwijkingen gevonden bij postpartumdepressie
In een ander onderzoek, gepubliceerd in Behavioral Brain Research, onderzocht een team de verschillen in hersenstructuren tussen vrouwen met PPD en vrouwen zonder PPD. Het onderzoek richtte zich op het onderzoeken van zowel de corticale als de subcorticale gebieden van de hersenen, waarbij 29 vrouwen met de diagnose PPD en 23 gezonde postpartumvrouwen als controlegroep betrokken waren. Alle deelnemers waren rechtshandig, tussen de 20 en 40 jaar oud, en waren één tot twee maanden postpartum.16
Uit het onderzoek bleek dat vrouwen met PPD een grotere dikte vertoonden in verschillende specifieke hersengebieden. Concreet was er een significante toename in de corticale dikte van de linker superieure frontale gyrus, cuneus, rechter linguale gyrus en fusiforme gyrus vergeleken met de groep gezonde postpartumvrouwen.17 Bovendien vertoonden deze vrouwen regionale inflatie in het rechter pallidum, een subcorticale structuur die betrokken is bij emotieregulatie en beloningsverwerking.
Als we dieper ingaan op de bevindingen, bleek uit het onderzoek dat de depressiescores significant hoger waren in de PPD-groep dan in de gezonde groep, wat wijst op ernstiger depressieve symptomen.18 Interessant genoeg was er geen significant verschil in de lokale gyrificatie-index – een ander hulpmiddel om de corticale morfologie te meten – tussen de twee groepen, wat suggereert dat bepaalde aspecten van hersenvouwing niet werden beïnvloed door PPD.19
De toegenomen corticale dikte in de getroffen gebieden benadrukt significante veranderingen in gebieden die verantwoordelijk zijn voor cognitieve controle, emotionele regulatie en visuele verwerking. De linker superieure frontale gyrus is bijvoorbeeld de sleutel voor uitvoerende functies, waaronder besluitvorming en het beheersen van emoties.
Ondertussen zijn de cuneus en fusiforme gyrus een integraal onderdeel van het verwerken van visuele informatie en het herkennen van gezichtsemoties, die essentieel zijn voor sociale interacties en de band met het kind.20
Bovendien benadrukte de studie dat de regionale inflatie in het rechter pallidum verband houdt met het limbisch-corticale-striatale-pallidale-thalamische (LCSPT) circuit. Dit circuit speelt een cruciale rol bij het reguleren van emoties en het verwerken van beloningen. Een disfunctie van het pallidum leidt tot symptomen zoals een gebrek aan motivatie, het onvermogen om plezier te voelen en aanhoudende negatieve gedachten – die allemaal veel voorkomen bij PPD.
In wezen houdt de vergroting van het pallidum, waargenomen bij vrouwen met PPD, verband met moeilijkheden bij het positief reageren op babystimuli, wat een negatief effect zal hebben op het gedrag van de moeder.21
Vier manieren om moeders te helpen postpartumdepressie te beheersen
Dramatische hormonale verschuivingen, evenals de toenemende stress tijdens de zwangerschap en na de geboorte, zullen onvermijdelijk aanzienlijke veranderingen veroorzaken in de hersenstructuur en -functie van een moeder. Het begrijpen van en voorbereiden op deze veranderingen zal hun geestelijke gezondheid in deze cruciale tijd helpen ondersteunen. Om de symptomen onder controle te houden, zijn hier praktische strategieën die ik aanbeveel:
1. Geef prioriteit aan slaap en herstel — Slaapgebrek heeft een aanzienlijke invloed op de hersengebieden die betrokken zijn bij emotionele regulatie, evenals op de algehele cognitieve functie. Maak van slapen een prioriteit door samen te werken met uw gezinsleden, zodat u zeven tot acht uur rust krijgt terwijl zij voor de baby zorgen. Voor tips over hoe je je slaapkwaliteit kunt verbeteren, lees ‘Hoe slaapgebrek de cognitieve prestaties en het leren schaadt.“
2. Doe regelmatig aan lichaamsbeweging met matige intensiteit – Als je daartoe in staat bent, moedig ik je aan om regelmatig buiten te gaan wandelen. Naarmate u weer gaat bewegen, krijgt uw lichaam een dosisafhankelijke afname van depressie, sarcopenie en algehele sterfte. Trainen met een vriend of een groepsles is nog beter, omdat het een sociale ondersteuningscomponent toevoegt in vergelijking met alleen trainen.
3. Ondersteun uw voeding met hersenstimulerende voedingsmiddelen — Verminder uw inname van ontstekingsvoedsel zoals verwerkte suiker en plantaardige oliën, die de hersenfunctie beïnvloeden. Focus op voedingsmiddelen die rijk zijn aan de vitamine B-familie, omdat deze voedingsstofgroep cruciaal is voor de gezondheid van de hersenen en emotionele regulatie.
4. Optimaliseer uw hormoonbalans — Focus op het ondersteunen van de progesteronproductie om de snelle daling van hormonen na de bevalling tegen te gaan. Het krijgen van voldoende blootstelling aan de zon ondersteunt de productie van vitamine D, die synergetisch werkt met progesteron voor een optimale hersenfunctie. Lees mijn gedetailleerde instructies hieronder voor een juiste toediening van progesteron.
Source link
