Popeye kan zonder toestemming slaan en Kuifje kunnen vanaf 2025 vrij rondlopen. De twee klassieke stripfiguren die voor het eerst verschenen in 1929 behoren tot de intellectuele eigendommen die publiek domein in de Verenigde Staten op 1 januari. Dat betekent dat ze kunnen worden gebruikt en hergebruikt zonder toestemming of betaling aan auteursrechthouders.
De reeks nieuwe openbare artistieke creaties van dit jaar mist de kenmerkende sfeer van de entree van vorig jaar Mickey Mouse naar het publieke domein. Maar ze omvatten een diepe bron van canonieke werken waarvan de auteursrechtmaxima van 95 jaar zullen aflopen. En de aanwezigheid van het Disney-icoon in het publieke domein breidt zich uit.
“Het is een schat! Er zijn een tiental nieuwe Mickey-cartoons – hij spreekt voor het eerst en trekt de bekende witte handschoenen aan”, zegt Jennifer Jenkins, directeur van Duke’s Centrum voor de Studie van het Publieke Domein. “Er zijn meesterwerken van Faulkner en Hemingway, de eerste geluidsfilms van Alfred Hitchcock, Cecil B. DeMille en John Ford, en geweldige muziek van Fats Waller, Cole Porter en George Gershwin. Best spannend!”
Hier is een nadere blik op de oogst van dit jaar.
Stripfiguren doemen groot op
Popeye the Sailor, met zijn uitpuilende onderarmen, meelachtige spraak en neiging tot vuistgevechten, werd gecreëerd door EC Segar en verscheen voor het eerst in de krantenstrip ‚Thimble Theatre‘ in 1929, waarbij hij zijn eerste woorden uitsprak: ‚Ja denk dat ik Ben je een cowboy?” toen hem werd gevraagd of hij een zeeman was. Wat een eenmalig optreden moest zijn, werd permanent en de strip zou omgedoopt worden tot ‘Popeye’.
Maar zoals bij Mickey Mouse vorig jaar en Winnie de Poeh in 2022 is alleen de vroegste versie gratis voor hergebruik. De spinazie die de zeeman zijn superkracht gaf, was er vanaf het begin niet, en is het soort karakterelement dat juridische geschillen kan veroorzaken. En de korte animatiefilms met zijn kenmerkende mompelende stem begonnen pas in 1933 en blijven onder het auteursrecht vallen. Net als de film van regisseur Robert Altman uit 1980, met in de hoofdrol Robin Williams als Popeye en Shelley Duvall als zijn vaak bevochten geliefde Olive Oyl.
Die film werd aanvankelijk lauw ontvangen. Dat was de directeur ook Steven Spielberg ‘Avonturen van Kuifje’ in 2011. Maar de strips over de jonge verslaggever die de inspiratie vormden, de creatie van de Belgische kunstenaar Hergé, behoorden gedurende een groot deel van de 20e eeuw tot de meest populaire in Europa.
De eenvoudig getekende tiener met stippen als ogen en een pony als een oceaangolf verscheen voor het eerst in een bijlage bij de Belgische krant Le Vingtième Siècle en werd een wekelijkse rubriek.
De strip verscheen ook voor het eerst in de VS in 1929. De kenmerkende felle kleuren – inclusief Het rode haar van Kuifje – verscheen pas jaren later en kon, net als de spinazie van Popeye, het onderwerp zijn van juridische geschillen.
En in een groot deel van de wereld zal Kuifje pas zeventig jaar na de dood van zijn schepper in 1983 publiek bezit worden.
Boeken tonen Amerikaans licht op zijn hoogtepunt
De boeken die dit jaar openbaar worden, lezen als de syllabus voor een Amerikaans literatuurseminarie.
‘The Sound and the Fury’, misschien wel William Faulkner Deze typische roman met zijn modernistische stream-of-bewustzijnsstijl was een sensatie na de publicatie ervan, ondanks dat hij bekend stond om zijn moeilijkheid voor lezers. Het maakt gebruik van meerdere niet-lineaire verhalen om het verhaal te vertellen van de ondergang van een vooraanstaande familie in de geboorteplaats van de auteur, Mississippi, en zou helpen leiden tot de Nobelprijs van Faulkner.
En Die van Ernest Hemingway “A Farewell to Arms” sluit zich aan bij zijn eerder “De zon komt ook op” in het publieke domein. Het deels autobiografische verhaal van een ambulancechauffeur in Italië tijdens de Eerste Wereldoorlog versterkte Hemingway’s status in de Amerikaanse literaire canon. Het is veelvuldig aangepast voor film, tv en radio, wat nu zonder toestemming kan worden gedaan.
John Steinbecks eerste roman, ‘A Cup of Gold’, uit 1929, zal ook in het publieke domein terechtkomen.
‚A Room of One’s Own‘ van de Britse schrijfster Virginia Woolf, een uitgebreid essay dat voor de modernistische literaire grootheid een mijlpaal in het feminisme zou worden, staat ook op de lijst. Haar roman ‘Mevrouw. Dalloway” is al in het Amerikaanse publieke domein.
Filmlegendes in de maak
Hoewel er de komende tien jaar een groot aantal werkelijk grote films in de openbaarheid zullen komen, zullen de vroege werken van grote figuren uit het niet altijd geweldige vroege geluidstijdperk voorlopig moeten volstaan.
Tien jaar voordat hij naar Hollywood zou verhuizen en films als ‘Psycho’ en ‘Vertigo’ zou maken, maakte Alfred Hitchcock ‘Blackmail’ in Groot-Brittannië. De film begon als een stille film, maar veranderde tijdens de productie naar geluid, wat resulteerde in twee verschillende versies, een van de eerste geluidsfilm van Groot-Brittannië (en Hitchcock).
John Ford, wiens latere westerns hem tot een van de meest geroemde regisseurs van de film zouden plaatsen, maakte ook zijn eerste uitstapje naar geluid met ‚The Black Watch‘ uit 1929, een avonturen-epos met Fords toekomstige hoofdmedewerker John Wayne als jonge figurant.
Cecil B. DeMille, door de stilte al een Hollywood-topper, maakte zijn eerste talkie met het melodrama ‘Dynamite’.
Groucho, Harpo en de andere Marx Brothers hadden hun eerste hoofdrollen in films uit 1929 in ‚The Cocoanuts‘, een voorloper van toekomstige klassiekers als ‚Animal Crackers‘ en ‚Duck Soup‘.
‚The Broadway Melody‘, de eerste geluidsfilm en de tweede film ooit die de Oscar voor beste film heeft gewonnen – destijds bekend als ‚uitstekende productie‘ – zal ook openbaar worden gemaakt, hoewel deze vaak tot de slechtste winnaars van de beste film wordt gerekend.
En nadat ‘Steamboat Willie’ de eerste Mickey Mouse openbaar heeft gemaakt, zullen nog een tiental van zijn animaties dezelfde status krijgen, waaronder ‘The Karnival Kid’, waar hij voor het eerst sprak.
Muziek laat de jaren twintig horen
Ook liedjes uit het laatste jaar van de Roaring Twenties staan op het punt publiek bezit te worden.
Cole Porter’s composities „What Is This Thing Called Love?“ en “Tiptoe Through the Tulips” behoren tot de hoogtepunten, evenals de jazzklassieker “Ain’t Misbehavin‘, geschreven door Fats Waller en Harry Brooks.
“Singin‘ in the Rain”, dat later voor altijd geassocieerd zou worden met de Gene Kelly-film uit 1952, maakte zijn debuut in de film “The Hollywood Revue” uit 1929 en zal nu publiek domein zijn.
Er zijn verschillende wetten die geluidsopnamen reguleren, en de wetten die onlangs in het publieke domein zijn gekomen dateren uit 1924. Ze omvatten een opname van “Nobody Knows the Trouble I’ve Seen” van de toekomstige ster en burgerrechtenicoon Marian Anderson, en “Rhapsody in Blue”, uitgevoerd door zijn componist George Gershwin.
Campagne Actie
Source link
