Islamabad, Pakistan – De vlaggen van hun naties stonden op een tafel. Tussen hen in zat de Pakistaanse legerchef, generaal Asim Munir, naast luitenant-generaal SM Kamrul Hassan, een officier in het leger van Bangladesh.
Het was het hoogtepunt van Hassans reis naar de Pakistaanse hoofdstad, waar hij ook andere hoge Pakistaanse militaire functionarissen ontmoette. In een commentaar op de ontmoeting van dinsdag tussen Munir en Hassan omschreef de mediaafdeling van het Pakistaanse leger de landen als “broederlijke naties”.
Dat is niet hoe Dhaka en Islamabad hun relatie hebben gezien gedurende een groot deel van de 54 jaar sinds Bangladesh zich losmaakte van Pakistan. onafhankelijkheid winnen na een van de bloedigste oorlogen van de 20e eeuw.
De spanning tussen hun banden nam alleen maar toe tijdens het bijna zestienjarige bewind van de premier van Bangladesh Sjeik Hasinadie in augustus na massaprotesten uit de macht werd gezet en gedwongen werd te vluchten naar buurland India, dat haar regering steunde.
Maar sinds het vertrek van Hasina zijn Pakistan en Bangladesh dichter bij elkaar gekomen in een schijnbare reset, in een tijd waarin de politiek in beide landen een algemeen anti-India sentiment koestert, dat de historische vijandigheid tussen Islamabad en Dhaka overstijgt.
Munir en Hassan “onderstrepen het belang van het versterken van de militaire banden en herbevestigden hun inzet om dit partnerschap te beschermen tegen externe verstoringen”, aldus het Pakistaanse leger. En hun ontmoeting was er één in een reeks uitwisselingen op hoog niveau tussen de naties.
De Pakistaanse premier Shehbaz Sharif ontmoette Muhammad Yunus, hoofd van de interim-regering van Bangladesh, tijdens een internationale top in de Egyptische hoofdstad Caïro, vorige maand nadat de twee elkaar ook in september ontmoetten aan de zijlijn van de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties.
En de Pakistaanse minister van Buitenlandse Zaken, Ishaq Dar, zal naar verwachting volgende maand Bangladesh bezoeken, de eerste dergelijke reis sinds 2012, wat analisten ertoe aanzet te suggereren dat de geopolitieke grond in Zuid-Azië aan het verschuiven is.
Problemen ‘voor eens en voor altijd’ oplossen
De oorsprong van de historische vijandigheid tussen Islamabad en Dhaka ligt in de bevrijdingsoorlog van Bangladesh van Pakistan in 1971. Het Pakistaanse leger en zijn geallieerde milities vochten tegen Bengaalse rebellen en slachtten volgens onafhankelijke schattingen honderdduizenden mensen af. Uit deze schattingen blijkt dat minstens 200.000 vrouwen zijn verkracht.
Gesteund door het Indiase leger, Hasina’s vader, sjeik Mujibur Rahman, en zijn Awami League-partij leidden Bangladesh naar de onafhankelijkheid. Hij werd de oprichter en president en verdiende zichzelf de titel van “Vader van de Natie”.
Terwijl Pakistan in 1974 de onafhankelijkheid van Bangladesh accepteerde op grond van een tripartiete overeenkomst met India, bleven de onopgeloste problemen tussen Islamabad en Dhaka bestaan. Ze omvatten onder meer het ontbreken van een formele verontschuldiging van Pakistan voor zijn wreedheden, de repatriëring van Urdu-sprekende mensen uit Bangladesh die zich identificeren als Pakistani, en de verdeling van de bezittingen van vóór 1971 tussen de twee naties.
Tijdens zijn ontmoeting met Sharif in Caïro drong Yunus er bij Pakistan op aan de al lang bestaande kwesties op te lossen.
“De problemen komen keer op keer terug. Laten we ze voor eens en voor altijd regelen voor toekomstige generaties”, zei Yunus tegen Sharif, volgens het staatspersbureau van Bangladesh.
Sharif antwoordde dat hij “openstaande problemen” zou onderzoeken, meldde het bureau.
Veranderde dynamiek
Ashraf Qureshi, een voormalige Pakistaanse gezant voor Bangladesh, vertelde aan Al Jazeera dat de gespannen banden tussen India en Bangladesh vanwege de lange steun van New Delhi aan Hasina’s ‚autocratische‘ regering er mogelijk toe hebben geleid dat de nieuwe regering in Dhaka haar stappen heeft herzien.
Vorige maand eiste de interim-regering van Yunus New Delhi Hasina uitleveren voor een ‘gerechtelijk proces’. Hasina wordt ervan beschuldigd toezicht te hebben gehouden op een reeks mensenrechtenschendingen tijdens haar bewind, onder meer tijdens het harde optreden tegen demonstranten in de weken voorafgaand aan haar verdrijving. De Indiase regering heeft nog niet op het verzoek gereageerd.
India heeft op zijn beurt herhaaldelijk zijn bezorgdheid geuit over het lot van de hindoes in Bangladesh, die ongeveer 8 procent van de 170 miljoen inwoners van Bangladesh uitmaken en van oudsher grote voorstanders zijn van de Awami League. New Delhi heeft gesuggereerd dat ze zijn vervolgd.
De Bengaalse autoriteiten hebben de beschuldiging krachtig afgewezen en daaraan toegevoegd desinformatie van Indiase media heeft de spanning tussen de buren aangewakkerd.
“Zeker, als je uit Bangladesh komt, zou je je opties afwegen, en gezien de staat van hun relatie met India komt Pakistan in de vergelijking, wat leidt tot betere banden dan voorheen,” zei Qureshi.
Qureshi zei dat ook India met een dilemma over Hasina wordt geconfronteerd. “India kan Hasina niet zomaar uitleveren, omdat dat een teken zou zijn dat India graag iedereen in de steek laat die hen steunt”, zei hij.
Maar Walter Ladwig, hoofddocent aan King’s College London, waarschuwde ervoor om de betekenis van de recente diplomatieke en militaire uitwisselingen tussen Pakistan en Bangladesh niet te overdrijven.
“Ik denk dat dit een opmerkelijke gebeurtenis is, gezien de bilaterale betrekkingen van de afgelopen vijftien jaar, maar tegelijkertijd zou ik ervoor oppassen er niet te veel in te lezen. De twee landen kennen nog steeds historische spanningen en uiteenlopende belangen”, zei Ladwig tegen Al Jazeera.
Qureshi waarschuwde ook dat de geografische realiteit van de regio betekent dat Bangladesh het zich niet kan veroorloven een anti-Indiase houding aan te nemen.
“Ze delen een lange grens met hen. Hun waterbron vindt zijn oorsprong in India. Hooguit kunnen ze een enigszins onafhankelijk beleidsstandpunt innemen vergeleken met de tijd van sjeik Hasina, maar ze zouden geen anti-Indiase houding aannemen”, zei hij.
Ladwig was het daarmee eens.
“Een reeks politieke actoren in Bangladesh is openhartig geweest in het erkennen van de realiteit van de geografie en de economie. Dit zijn trends die de moeite waard zijn om in de gaten te houden, maar ze moeten gepaard gaan met een reeks substantiële beleidsveranderingen voordat we de regionale geopolitiek opnieuw gaan beoordelen”, zei hij.
De betrokkenheid van India bij de Taliban
De groeiende relatie van Bangladesh met Pakistan komt ook voort uit bredere geopolitieke bewegingen die Zuid-Azië, inclusief India, hervormen dramatische betrokkenheid met de Afghaanse Taliban-heersers in de afgelopen maanden.
Ook al moet New Delhi de Taliban-regering nog formeel erkennen, toch hebben Indiase topambtenaren onlangs hun Afghaanse tegenhangers ontmoet. Vorige week ontmoette de Indiase minister van Buitenlandse Zaken Vikram Misri de waarnemend Afghaanse minister van Buitenlandse Zaken Amir Khan Muttaqi in Dubai tijdens de spraakmakende publieke dialoog tussen New Delhi en de Taliban.
De diplomatieke betrekkingen van India met de Taliban hebben dat wel gedaan irriteerde Pakistandie tientallen jaren lang de gewapende groep steunde en onderdak bood aan haar leiders terwijl ze vochten tegen door de Verenigde Staten geleide troepen in het land.
Maar de invloed van Islamabad op de Taliban werd vorig jaar ernstig verzwakt toen Pakistan een piek in het aantal dodelijke aanvallen zag, waarvan velen de schuld gaven aan Tehreek-e-Taliban Pakistan (TTP), ook bekend als de Pakistaanse Taliban, die een ideologische affiniteit deelt met de Afghaanse strijdkrachten. Taliban.
Pakistan beweert dat TTP-strijders onderdak en training krijgen op Afghaans grondgebied – een beschuldiging die de Taliban ontkent. De spanningen tussen Islamabad en Kaboel bereikten vorige maand een hoogtepunt toen de twee landen luchtaanvallen uitwisselden.
Burhanul Islam, een andere voormalige Pakistaanse diplomaat, zei dat de verbetering van de banden tussen Pakistan en Bangladesh gezien kan worden als “een nieuw begin” na de verdrijving van Hasina.
“Misschien zoekt Bangladesh militaire steun en een veiligheidsparaplu uit Pakistan. Ik heb goede hoop dat de twee landen nu de goede kant op gaan en dat hun militaire leiderschap de betrekkingen met Pakistan wil verbeteren”, zei Islam tegen Al Jazeera.
‚Economische opening‘
Ladwig denkt dat, ondanks de recente problemen als gevolg van de massale opstand van afgelopen zomer, de economie van Bangladesh gestaag is gegroeid – een factor die Islamabad mogelijk in de richting van betere banden duwt.
“Pakistan heeft alle economische partners nodig die het kan krijgen, wat een extra stimulans is voor Islamabad om te proberen de banden te versterken”, zei hij.
Met een groeipercentage van 6 procent sinds 2021 is Bangladesh een van de snelst groeiende economieën van Zuid-Azië. Pakistan daarentegen blijft aanzienlijk achter, met een groei van slechts 2,5 procent vorig jaar.
De handelsvolumes tussen de twee landen blijven scheef. Volgens officiële cijfers werd de Pakistaanse export naar Bangladesh geschat op 661 miljoen dollar, terwijl de import 57 miljoen dollar bedroeg. De bilaterale handel bedroeg vorig jaar ruim 700 miljoen dollar.
Ladwig gelooft dat de handel de komende dagen grote veranderingen kan ondergaan.
“Na een periode waarin er geen directe vluchten waren tussen de twee hoofdsteden, de diplomatieke betrokkenheid minimaal was en mensen moeilijkheden ondervonden bij het verkrijgen van visa, zal elke versoepeling opmerkelijk zijn”, zei hij.
“Ik denk dat de Pakistaanse regering een opening en een kans voelt om de banden te verbeteren.”
Source link
