Hoewel levensstijlinterventies veelbelovend zijn bij het aanpakken van cardiometabolische ziekten, hangt hun succes op de lange termijn af van beleidsgestuurde omgevingen die gezond leven voor iedereen toegankelijk maken.
Studie: Leefstijlinterventies voor cardiometabolische gezondheid. Beeldcredits: Shutterstock AI
Een recente studie gepubliceerd in het tijdschrift Natuurgeneeskunde beoordeelde de voordelen van gecombineerde levensstijlinterventies (CLI's) op de cardiometabolische gezondheid.
Obesitas en overgewicht zijn risicofactoren voor cardiometabolische ziekten (CMD's), en de wereldwijde prevalentie ervan is de afgelopen decennia verdrievoudigd. Maatschappelijke veranderingen zijn verschoven van vrijetijdsactiviteiten of arbeidsintensief werk naar een meer sedentaire en inactieve levensstijl. Tegelijkertijd zijn de voedingspatronen verschoven van plantaardige diëten naar westerse diëten die worden gekenmerkt door voedsel met veel energie, weinig vezels en veel suiker. De studie benadrukt dat deze trends sociaal-economisch achtergestelde bevolkingsgroepen disproportioneel treffen, waarbij de prevalentie van CMD tot vijf keer hoger kan zijn dan in meer welvarende groepen.
CLI's richten zich op meerdere levensstijlgedragingen en hebben het potentieel om CMD te voorkomen bij risicopopulaties. Op de lange termijn zijn ze echter niet altijd duurzaam en worden de effecten ervan zwakker bij routinematige zorg. In de huidige studie beoordeelden onderzoekers de korte- en langetermijnvoordelen en kosteneffectiviteit van CLI's voor obesitas, overgewicht en gerelateerde CMD's in gecontroleerde onderzoeken en routinematige zorg.
Bijdragen van levensstijlgedrag aan CMD-risico
Ongezonde diëten met veel verzadigd vet, natrium en toegevoegde suikers en een lage inname van fruit en groenten dragen in belangrijke mate bij aan voortijdige sterfte als gevolg van CMD's. Gezamenlijk zijn zij verantwoordelijk voor 35% van de sterfgevallen als gevolg van hart- en vaatziekten. Bovendien heeft lichamelijke inactiviteit invloed op de ontwikkeling van CMD en draagt deze naar schatting respectievelijk 6% en 7% bij aan de last van hart- en vaatziekten en diabetes type 2 (T2D).
Bovendien verhoogt sedentair gedrag ook het risico op CMD's. Hoewel ander levensstijlgedrag, zoals chronische stress en slaapgebrek, in verband wordt gebracht met een groter CMD-risico, is hun bijdrage aan de mondiale CMD-last onduidelijk. De studie benadrukt dat ongezond gedrag zich vaak concentreert, vooral in achtergestelde gemeenschappen, waardoor het risico op voortijdige sterfte toeneemt. Daarom is het gelijktijdig aanpakken van meerdere levensstijlgedragingen cruciaal voor het verbeteren van de cardiometabolische gezondheid.
Effecten van CLI's
CLI's worden geleverd door gezondheidsprofessionals in gestructureerde en gecontroleerde programma's en zijn doorgaans gericht op sedentaire, fysieke activiteit en voedingsgedrag. Er zijn aanwijzingen dat CLI’s de incidentie van T2D consequent met ongeveer 40% hebben verlaagd gedurende drie tot zes jaar interventie bij individuen met een hoog risico, vergeleken met de gebruikelijke zorg in gecontroleerde settings.
CLI-effecten worden voornamelijk veroorzaakt door verlagingen van glycemische markers, lichaamsgewicht, bloeddruk en lipoproteïne-cholesterol met lage dichtheid. Bovendien bleek uit onderzoeken waarin CLI's werden vergeleken met metformine, een glucoseverlagend medicijn, dat het medicijn ongeveer half zo effectief was als CLI's. Uit een netwerkmeta-analyse bleek dat een CLI het T2D-risico met 60% verlaagde in vergelijking met farmacotherapie, en dit effect bleef gedeeltelijk jarenlang na de interventie aanhouden. De Finse Diabetes Prevention Study rapporteerde bijvoorbeeld een aanhoudende daling van 20% in de diabetesincidentie 20 jaar na de interventie, wat het potentieel voor voordelen op de lange termijn benadrukt.
Longitudinale evaluaties van CLI’s na de actieve interventieperiode hebben een vermindering van het risico op T2D aangetoond, zij het in mindere mate, gedurende een follow-upperiode van 3 tot 20 jaar. Ondanks deze langetermijnvoordelen hebben meta-analyses geen langetermijnvoordelen van CLI's op CVD of mortaliteit door alle oorzaken waargenomen. De Da Qing Diabetes Prevention Study in China toonde echter na 23 jaar follow-up een significante vermindering aan van sterfte door alle oorzaken en hart- en vaatziekten, wat de variabiliteit in uitkomsten in verschillende settings onderstreept.
CLI-implementatie en kosteneffectiviteit
Studies hebben gecontroleerde CLI's vertaald naar routinematige zorgomgevingen, gezien hun veelbelovende effecten op T2D-risico. Een meta-analyse van 25 translationele of voor-na-onderzoeken vond ongeveer een derde tot de helft van de effectiviteit die in de oorspronkelijke onderzoeken werd opgemerkt, met een klinisch relevant gewichtsverlies na één jaar, wat leidde tot verbeteringen in CMD-risicofactoren.
Op basis van deze analyses werden diabetespreventieprogramma's geïmplementeerd voor personen met een hoog risico in Finland, de Verenigde Staten, Australië en het Verenigd Koninkrijk. Er is echter beperkt bewijs over de effectiviteit van deze implementaties, hoewel de programma's effectief lijken voor mensen die ze hebben voltooid. Wat betreft de kosteneffectiviteit van CLI’s is er in de dagelijkse praktijk weinig bewijsmateriaal. De studie benadrukt de noodzaak van verdere economische evaluaties, vooral in lage- en middeninkomenslanden waar de prevalentie van CMD snel stijgt.
Benaderingen op bevolkingsniveau voor een gezonde levensstijl
Hoewel CLI's effectief zijn geweest bij de preventie van CMD, is het alleen richten op individuen met een hoog risico in de routinematige zorg onvoldoende om de prevalentie van metabole ziekten in de bevolking terug te dringen. Daarom zijn maatregelen nodig die gericht zijn op de gehele bevolking. Op de bevolking gebaseerde benaderingen zijn erin geslaagd het roken met 27% tot 37% terug te dringen; dit zou een voorbeeld kunnen zijn bij het informeren van beleidsbeslissingen die van invloed zijn op ander levensstijlgedrag.
Stedelijk planningsbeleid kan ook een cruciale rol spelen bij het verminderen van CMD-risico's. Het ontwerpen van beloopbare buurten en het vergroten van de toegang tot groene ruimten zijn bijvoorbeeld in verband gebracht met lagere aantallen T2D en CVD. Op dezelfde manier kunnen de invoering van belastingen op suikerhoudende dranken en het subsidiëren van groenten en fruit een positieve invloed hebben op de voedingsgewoonten, vooral in achtergestelde bevolkingsgroepen.
Slotopmerkingen
Hoewel CLI's CMD-voordelen opleveren in onderzoeken en klinisch relevante verbeteringen in translationele onderzoeken, vereisen hun langetermijneffecten in de routinepraktijk verdere evaluatie. Bovendien moeten de drijfveren en belemmeringen voor de implementatie van CLI's in de routinepraktijk worden geëvalueerd. Samen kunnen CLI's klinisch relevante metabolische gezondheidseffecten opleveren, vooral wanneer ze worden versterkt door beleidsmaatregelen en ondersteunende omgevingen die gericht zijn op levensstijlgedrag op populatieniveau. Als zodanig moeten CLI’s een essentieel onderdeel blijven van de aanpak van de CMD-epidemie.
