CNN
—
Twee tragedies in New York die Amerika in hun greep houden, laten zien hoe de politiek er niet in slaagt enkele van de meest fundamentele economische en maatschappelijke problemen aan te pakken en weerspiegelen de stemming van het land in de aanloop naar het tweede presidentschap van Donald Trump.
De moord op Brian Thompson, CEO van UnitedHealthcarevastgelegd op bewakingsbeelden, werd een gedeeld moment van nationale horror. Maar het werd al snel ingehaald door een breder debat over de medeplichtigheid van grote managers aan de hoge gezondheidszorgkosten in Amerika en de waargenomen onrechtvaardigheden van de sector. Online trollen vierden zijn moord, en sommige mensen leefden mee met de vermeende doelen van Luigi Mangionede 26-jarige die in de zaak wordt aangeklaagd, in plaats van zijn ongenoegen te uiten over een neergeschoten echtgenoot en vader van twee kinderen.
In een andere spraakmakende zaak heeft een jury in Manhattan Daniel Penny maandag vrijgesproken van moord door nalatigheid bij de dood van Jordaan Neelyeen straatartiest die vorig jaar worstelde met dakloosheid, psychische aandoeningen en drugs, in de metro van New York City. De jury was het met Penny, die ook 26 is, eens dat hij Neely in bedwang hield omdat hij probeerde ervoor te zorgen dat mensen in de metro niet gewond zouden raken, of erger nog, door wat getuigen zeiden dat Neely’s grillige gedrag was. De ‘chokehold’-zaak wordt ook gepolitiseerd: Penny is in de conservatieve media uitgelicht als een held, barmhartige Samaritaan, waar commentatoren liberale aanklagers ervan beschuldigen Trump te achtervolgen maar de openbare veiligheid te negeren. Protesten na het vonnis portretteerden Neely als slachtoffer van racistisch onrecht en de plaag van dakloosheid.
De woede die op sociale media doorsijpelt, is niet noodzakelijkerwijs een getrouwe momentopname van alle Amerikanen. Maar het gepraat over deze gevallen komt op een zeldzaam gedeeld cultureel moment voor een gespannen land na een bitter verkiezingsjaar en nu een nieuw presidentschap op de loer ligt.
In sommige opzichten benadrukt de context van elke zaak sociale en economische vragen die nationale, staats- en stadsleiders niet kunnen aanpakken – zoals exorbitante kosten voor de gezondheidszorg en dakloosheid. De zaken hebben tot de publieke verbeelding gesproken na een verkiezing waarbij miljoenen Amerikanen hun woede uitten over politieke instellingen en zogenaamde elites die er niet in slagen hun diepste zorgen en grootste bedreigingen aan te pakken.
Maar ondanks alle zorgen die zijn ontstaan in de nasleep van de dood van Thompson en Neely, zou het onbezonnen zijn om te denken dat er binnenkort veel zal veranderen.
Heeft het aantredende kabinet van miljardairs en miljonairs van Trump enig idee dat voor veel Amerikanen – zelfs degenen met een goede ziektekostenverzekering – de angst voor een ongeluk of een nieuwe diagnose wordt verergerd door de angst voor de manier waarop ze de behandeling zullen kunnen betalen?
Democraten noemden tijdens de campagne vaak dalende statistieken over geweldsmisdrijven. Maar begrijpen de Washington-leiders van de partij bij veel Amerikanen werkelijk het tastbare gevoel dat steden steeds gevaarlijker worden te midden van wijdverbreide dakloosheid en drugsverslaving? En heeft Trump echte plannen om deze kwesties aan te pakken, afgezien van de wens om ze te demagogen als voorbeelden van ‘ontwaakt’ democratisch beleid?
De gedachte dat de dood van Thompson verwelkomd zou kunnen worden, zelfs in het moeras van sociale media, is weerzinwekkend. En het idee dat er enige rechtvaardiging zou kunnen zijn voor geweld in een democratische samenleving roept vragen op over de levensvatbaarheid en het uithoudingsvermogen van die samenleving.
“Dit is gruwelijk”, zei persvoorlichter Karine Jean-Pierre van het Witte Huis dinsdag. “Geweld om welke vorm van hebzucht dan ook te bestrijden is onaanvaardbaar.”
De advocaat van Mangione heeft gezegd dat zijn cliënt zal pleiten niet schuldig te zijn aan aanklachten in Pennsylvania in verband met een valse identiteitskaart en vuurwapen, en waarschijnlijk hetzelfde zal doen aan de aanklacht wegens moord in New York.
Maar als de verdachte een politiek motief had – een vraag die de politie nog steeds onderzoekt – zou hij daarin geslaagd kunnen zijn.
Binnen enkele uren na de moord stonden sociale-mediasites als TikTok en X vol met berichten van mensen die zeiden dat hun dekking was ontzegd door United en andere zorgverzekeraars of die urenlang aan de telefoon hadden gezeten in een poging om vooraf duidelijkheid te krijgen procedures of inzicht in verrassingsrekeningen.
De viering van de moord op Thompson is schokkend, maar spreekt tot diepere frustraties, in een land waar een KFF-enquête uit 2022 ontdekte dat 41% van de Amerikanen een of andere vorm van gezondheidszorgschuld heeft. Zelfs voor mensen met een ziektekostenverzekering kunnen hoge premies, dure eigen bijdragen, uitspraken en weigeringen van zorg, op wat vaak een willekeurige basis lijkt, verwoestend zijn voor degenen die met de meest stressvolle momenten van hun leven worden geconfronteerd. Misverstanden of verwarring over wat gedekt is, kunnen er vaak voor zorgen dat een patiënt terechtkomt in de bloeiende industrie van incassobureaus.
Niet alle stijgende kosten kunnen worden toegeschreven aan winstdrift. Revolutionaire nieuwe behandelingen zijn vaak duur. Aanbieders brengen soms ook kosten in rekening die verder gaan dan wat zorgverzekeraars redelijk achten. Maar op een politiek beladen moment als dit is er een opvallende tegenstelling tussen de miljarden dollars winst van UnitedHealthcare en zijn concurrenten en de pijn van iemand die moet betalen voor levensreddende zorg.
Toen Mangione in hechtenis werd genomen en deze week voor het eerst in de rechtbank verscheen, leek de empathie voor hem online te groeien. Leden van de gemeenschap en politieagenten in Altoona, Pennsylvania, waar hij werd gearresteerd, ontvingen doodsbedreigingen. En de McDonald’s waar hij werd gespot kreeg een stortvloed aan negatieve recensies online. In Baltimore, dicht bij de geboorteplaats van Mangione, verscheen er boven de I-83 een bord met de tekst ‘Deny, Defend, Depose’ en ‘Health Care 4 All’. de Baltimore-banner nieuwssite gemeld. De slogan komt overeen met de woorden die zijn gekrabbeld op munitie die is teruggevonden door rechercheurs in de buurt van de schietplaats in Thompson, zei de NYPD vorige week, en weerspiegelt de taal die wordt gebruikt door critici van de zorgverzekeringssector.
De omstandigheden van de moord op Thompson en de anti-verzekeringsreacties hebben de politici voor een uitdaging gesteld. De Democratische gouverneur van Maryland, Wes Moore, zei woensdag dat hij als driejarige zijn vader had zien sterven omdat hij niet de behandeling kon krijgen die hij nodig had. De “gebrokenheid van het gezondheidszorgsysteem is iets waar ik mee heb geleefd, en iets waar ik tot op de dag van vandaag nog steeds last van heb”, zei hij. “Ik weet ook dat de manier waarop we dingen oplossen er niet in bestaat mensen in koelen bloede te doden”, zei Moore in Baltimore. Hij riep op tot gerechtigheid voor Thompson en zijn gezin en voegde eraan toe: ‘Er zijn momenteel twee tieners in Minnesota die opgroeien zoals ik: vaderloos.’
De gouverneur van Pennsylvania, Josh Shapiro, een potentiële Democratische presidentskandidaat in 2028, veroordeelde degenen die Mangione vierden. “Hij is geen held”, zei Shapiro. “In Amerika vermoorden we geen mensen in koelen bloede om beleidsverschillen op te lossen of een standpunt te uiten.” Hij voegde eraan toe: “In een burgermaatschappij zijn we allemaal minder veilig als ideologen zich bezighouden met burgerwacht.”
Maar Mangione kan een ‘cause célèbre’ worden naarmate zijn zaak voor de rechter komt, wat mogelijk de grieven benadrukt die veel Amerikanen hebben tegenover hun verzekeringsmaatschappijen. In die zin heeft de moord op Thompson een van de meest kritische beleidskwesties aan het licht gebracht die gouverneurs, staats- en federale wetgevers en presidenten consequent niet hebben kunnen oplossen, en die ongetwijfeld bijdraagt aan de angst voor de regeringsinstellingen van het land.
Penny, de marinierveteraan die werd vrijgesproken in de Neely-zaak, gaf zijn eerste interview aan Fox News. In een vooraf uitgezonden clip zei hij dat hij geen ‘aandacht of lof wilde, en dat wil ik nog steeds niet’. En hij zei dat hij zich schuldig zou hebben gevoeld als iemand gewond was geraakt na de bedreigingen die getuigen volgens Neely in de trein hadden geuit. ‘Ik zal een miljoen verschijningen in de rechtszaal moeten ondergaan en mensen die mij uitschelden en mensen die mij haten, alleen maar om te voorkomen dat een van die mensen gewond raakt of wordt vermoord,’ zei Penny.
Voor veel conservatieven was de zaak een schande. “Godzijdank is er in deze zaak recht gedaan. Het was een schandaal dat Penny überhaupt ooit werd vervolgd”, schreef de nieuwgekozen vice-president JD Vance maandag op X.
Het idee van een burger die optreedt ter verdediging van anderen – en vervolgens de perceptie dat zij worden vervolgd door wat critici beschouwen als de overreikwijdte van liberale aanklagers – is catnip voor rechtse media. Fox News-presentator Sean Hannity zei dinsdagavond bijvoorbeeld in zijn monoloog dat voor ‘zovelen aan de linkerkant’ de zaak ‘niet over de waarheid ging, niet over gerechtigheid, of zelfs over het leven. Voor hen is het één politiek spel.”
Ironisch genoeg juichen veel schrijvers in rechtse publicaties in New York hetzelfde jurysysteem toe waarvan zij beweerden dat het hopeloos bevooroordeeld was toen Trump eerder dit jaar werd veroordeeld in een zwijggeldzaak in Manhattan. (Trump pleitte niet schuldig in de zaak waarin zijn veroordeling na de verkiezingen in november werd opgeschort.)
Maar er is ook een krachtige veroordeling geweest van de Manhattan District Attorney Alvin Bragg, een democraat die de zaak aanhangig maakte die ertoe leidde dat Trump de eerste ex-president ooit werd die strafrechtelijk werd veroordeeld en wiens kantoor ook de Penny-zaak vervolgde.
In zijn interview met Fox News-presentator Jeanine Pirro bekritiseerde Penny ambtenaren van New York, van wie hij beweerde dat ze politiek gemotiveerd waren en toegewijd waren aan beleid dat ‘duidelijk niet heeft gewerkt’. Hij klaagde over beleid ‘waar de mensen, de algemene bevolking, geen voorstander van zijn, maar hun ego is te groot om alleen maar toe te geven dat ze ongelijk hebben.’
Maar buiten de rechtbank zeiden Neely’s vader en een familieadvocaat maandag dat het oordeel van de jury slecht weerspiegelde in het strafrechtsysteem. “Ik mis mijn zoon. Mijn zoon hoefde dit niet mee te maken. Ik hoefde dit ook niet mee te maken”, zei Andre Zachary. “Het doet pijn, het doet echt pijn. Wat gaan we doen, mensen? Wat gaat er nu met ons gebeuren? Ik heb hier genoeg van. Het systeem is gemanipuleerd.”
Critici van het vonnis vroegen zich af of het hetzelfde zou zijn geweest als de rollen waren omgedraaid en Penny zwart was en Neely wit. Dit is verre van het eerste geval waarin mensen zich afvragen of er gerechtigheid is gedaan vanwege ras. En terwijl de strafzaak tegen Penny voorbij is, wordt hij geconfronteerd met een civiele rechtszaak van Neely’s vader, die beweert dat hij de dood van Neely heeft veroorzaakt.
De beslissing van de jury betekent dat Penny in de ogen van de wet als gerechtvaardigd wordt beschouwd, maar de berichtgeving in de media over de zaak benadrukte nog een voorbeeld van hoe de perceptie van een tragedie kan worden beïnvloed door politieke opvattingen of mediadieet.
Eén vraag is nu of conservatieve critici die de aanklager hebben aangevallen, zullen nadenken over kwesties als geestelijke gezondheid, dakloosheid en omstandigheden die kunnen leiden tot drugsgebruik en sociale ontwrichting, die geweld en bedreigingen niet rechtvaardigen, maar wel bijdragende factoren kunnen zijn. Dat zouden ook zorgen moeten zijn voor democratische burgemeesters en gouverneurs na een verkiezing waarin Trump zelfs in de blauwe staten winst boekte, te midden van de perceptie dat de partij in het Witte Huis geen voeling had met de problemen waarmee de meeste Amerikanen worden geconfronteerd.
Ondertussen lijkt het enige antwoord op het verzet tegen gezondheidsgiganten na de moord op Thompson te zijn CEO’s in paniek over hun eigen veiligheid in plaats van na te denken over de grieven die veel Amerikanen hebben over verzekeringsmaatschappijen.
Over vijf en een halve week zal het aan Trump en zijn regering zijn om de neteligste kwesties aan te pakken waarmee de Amerikanen worden geconfronteerd, nadat de verkozen president tijdens zijn bijeenkomsten de misdaad in de steden en de hoge kosten van de gezondheidszorg had aangehaald.
Het is eerlijk om te vragen of een nieuwe president met slechts een “concept” van een plan ter vervanging van Obamacare en die vaak raciale retoriek heeft gebruikt om steden te demoniseren, werkelijk geïnteresseerd is in resultaten.
Maar het ligt niet alleen aan Trump. Twee afzonderlijke episoden in New York veroorzaakten politieke naschokken die laten zien hoe fundamenteel het Amerikaanse politieke systeem er niet in slaagt enkele van de diepste problemen van de samenleving op te lossen. En wat zich daardoor kan ontvouwen.
