De Amerikaanse cinema is verwikkeld in een hel op het gebied van intellectueel eigendom. Het percentage films dat dat wel is franchise-inzendingenremakes, sequels of spin-offs heeft steeg in de afgelopen decennia. We sjokken door een modderpoel van voortdurend gerecyclede nostalgie en gelijkheid, waarbij filmstudio’s hopen geld te verdienen aan bekendheid in plaats van aan uitvindingen of het nemen van risico’s. Toen ik hoorde dat Robert Eggers, een van de meest ingenieuze regisseurs van vandaag, ‘Nosferatu’, de klassieke Duitse vampierfilm uit 1922, opnieuw aan het maken was, bereidde ik me er onmiddellijk voor dat weer een opwindende artiest zou worden geveld door de vloek van dwaze herhaling.
Gelukkig heeft Eggers mijn verwachtingen getrotseerd. Zijn nieuwe versie van ‘Nosferatu’ is een bewonderend eerbetoon aan de eerdere film, met veel verwijzingen naar de iconische beeldtaal en dialoog ervan. (FW Murnau’s originele ‚Nosferatu‘ is een stomme film, waarin de dialoog wordt overgebracht via tussentitels.) Tegelijkertijd wijkt Eggers‘ film radicaal af vanwege een verschuiving in perspectief van de mannelijke hoofdrolspeler naar zijn vrouw, die deze nieuwe film overlappen. gezichtspunt bovenop de fundering van de eerste. Het resultaat is niet zozeer een remake als wel een herinterpretatie die het verhaal verandert van het ene verhaal over angst voor het andere naar angst voor wat in ons ligt. Niet iedereen zal van deze film houden, maar Eggers heeft ons een dienst bewezen door ons te laten zien hoe een kunstenaar trouw kan blijven aan zijn bronmateriaal en dit toch kan ondermijnen om nieuwe thema’s te cultiveren.
In de vertelling van Eggers is Ellen niet het ‚onschuldige meisje‘ van het origineel, maar een meer ambivalente figuur die verstrikt raakt in een gotische liefdesdriehoek.
Een korte samenvatting van de originele “Nosferatu” – een ongeautoriseerd en losse bewerking van Bram Stokers roman “Dracula” – is belangrijk om de specifieke wending die Eggers teweegbrengt te identificeren. (Als je er op de een of andere manier in bent geslaagd om elke ontmoeting met dit eindeloos aangepaste klassieke verhaal te vermijden, een waarschuwing dat dit artikel belangrijke verhaallijnen bespreekt.) In het origineel van Murnau is de hoofdpersoon Thomas Hutter, een pasgetrouwde Duitse makelaar die naar Transsylvanië reist om een deal af te ronden. contract voor een mysterieuze klant, graaf Orlok, om een onroerend goed te kopen in Thomas‘ geboorteplaats Wisborg. Orlok wordt onthuld als een vampier en raakt geobsedeerd als hij Hutters miniatuurportret van zijn vrouw tegenkomt, waarbij hij opmerkt dat ze „een mooie nek“ heeft. Kort daarna valt Orlok Thomas aan en vertrekt vervolgens naar Wisborg om de vrouw van Thomas te halen. Tijdens zijn onstuitbare opmars doet Orlok zich tegoed aan de lokale bevolking en laat hij de pest los op Wisborn. Uiteindelijk is het de vrouw van Thomas, en niet Thomas, die Orlok kan tegenhouden nadat ze zichzelf aan hem heeft opgeofferd door hem af te leiden en te voorkomen dat hij voor het aanbreken van de dag teruggaat naar zijn kist, waardoor hij uiteenvalt.
Het slimme aan de versie van Eggers is dat door het eruit halen van de draad uit het origineel, het een eigen radicale herinterpretatie biedt. Op narratief vlak is een van de meest opvallende kenmerken van Murnau’s origineel dat de onverwachte held van het verhaal de vrouw van Thomas, Ellen, is, ook al lijkt ze tot de climaxscène een bijpersonage. Bovendien is de hoe ze wordt een held is belangrijk. Ze kan Orlok alleen doden door een daad van bedrog jegens haar geliefde Thomas: de nacht dat ze zichzelf opoffert, veinst ze ziekte om hem het huis uit te sturen, zodat Nosferatu haar alleen kan nemen. Hoewel Orlok afschuwelijk is, zit er een seksuele ondertoon in Ellens daad van liegen tegen haar echtgenoot in afwachting van haar uiteindelijke lot alleen in hun slaapkamer.
Eggers zet het verhaal van Nosferatu op zijn kop door het perspectief van Ellen, gespeeld door Lily-Rose Depp, centraal te stellen en een achtergrondverhaal en innerlijk leven te creëren dat de context voor haar laatste bedrog uitwerkt. In de vertelling van Eggers is Ellen niet het ‚onschuldige meisje‘ van het origineel, maar een meer ambivalente figuur die verstrikt raakt in een gotische liefdesdriehoek. In de openingsscène bouwt een jonge Ellen een soort existentiële psychische band op met Orlok (gespeeld door Bill Skarsgard), waarmee de basis wordt gelegd voor zijn uiteindelijke zoektocht naar Wisborg. Terwijl in het origineel de episoden van slaapwandelen van Ellen haar connectie met Thomas (Nicholas Hoult in de nieuwe film) suggereren, zijn hier haar gewelddadige, slaapwandelende visioenen het medium voor haar connectie met Orlok. Ellen is van object tot subject geëvolueerd, en hoewel haar liefde voor Thomas oprecht lijkt, wordt haar innerlijke leven niet bepaald door simpele toewijding, maar door een conflict tussen liefde en iets dierlijks. Dit alles maakt haar laatste daad complexer dan eenvoudig altruïsme.
Eggers‘ vertelling over ‚Nosferatu‘ verandert ook op dramatische wijze de thema’s van de film. De oorspronkelijke ‘Nosferatu’ zinspeelde op de Duitse angst voor inmenging van buitenaf en sociale verandering fungeert als antisemitische allegorie in de nasleep van de Eerste Wereldoorlog. Eggers‘ versie draait het verhaal naar binnen en concentreert zich op een persoon die rekening houdt met haar demonen en haar donkerste impulsen. Orlok vertegenwoordigt – zoals de film hem expliciet noemt op enkele onhandigere momenten – Ellens ’schaamte‘, ‚melancholie‘ en de ‚honger‘ naar duisternis en zonde in haar.
Ik vermoed dat deze film polariserend kan zijn. Eggers streefde naar historische authenticiteit in zijn weergave van Orlok als een vampier uit de Roemeense folklore, maar die poging zal sommige hedendaagse doelgroepen misschien niet afschrikken of boeien. (Er is ook enige visuele en auditieve spanning tussen Eggers‘ verlangen naar een lijkachtig Orlok en het verhaal van haar verleiding.) En ik kan me voorstellen dat sommige ‚Nosferatu‘-hoofden nijdig zijn over de vrijheden die Eggers‘ ingrijpende herinterpretatie met zich meebrengt. Maar in een tijdperk van uitgebraakte drek en infantiliserende nostalgische toneelstukken heeft Eggers waardering getoond voor een klassiek werk en tegelijkertijd iets provocerend en nieuws gemaakt. Het is een statement dat de traditie en het kunstenaarschap zelf eert.
