Is het te laat voor Europa om zijn afhankelijkheid van de Verenigde Staten af te bouwen?
In Europa is de berichtgeving over het transatlantische bondgenootschap wanhopig op zoek naar iets dat voor goed nieuws zou kunnen doorgaan. Voor de tientallen Europese en buitenlandse leiders die begin december naar Parijs kwamen om de heropening van de Notre Dame-kathedraal bij te wonen, was de belangrijkste gebeurtenis dus eigenlijk de ontmoeting tussen Donald Trump en de Oekraïense Volodymyr Zelenski, die als een broodnodige ‘overwinning’ werd bestempeld. voor de Franse president Emmanuel Macron.
“Zelensky en Oekraïne willen graag een deal sluiten en deze waanzin stoppen”, schreef de verkozen president van de Verenigde Staten op Truth Social over zijn vermeende plannen om een vredesakkoord te orkestreren, bijna drie jaar na de Russische invasie van Oekraïne. Op 10 december zei Zelenski van zijn kant: bedankte Trump voor zijn “sterke vastberadenheid” om de oorlog te beëindigen.
Heeft de diplomatie een transatlantische kloof over de oorlog in Oekraïne overbrugd, en de uitgesproken onverschilligheid van de verkozen president voor de veiligheid van de Europese Unie kunnen temperen?
Inschatten wat er uit het buitenlands beleid van de nieuwe regering in Washington zal komen, komt neer op het lezen van theeblaadjes, net zoals beoordelen hoe Moskou, Tel Aviv of Peking zouden kunnen reageren. De campagnebelofte van Trump om de oorlog tussen Rusland en Oekraïne “in één dag” op te lossen heeft in Europa de bredere angst aangewakkerd dat de VS zijn NAVO-bondgenoten in de steek zou laten. In de weken sinds 5 november zijn deze zorgen echter enigszins getemperd door de geplande benoeming van figuren als Mike Waltz en Marco Rubio tot respectievelijk hoofd van de Nationale Veiligheidsraad en het ministerie van Buitenlandse Zaken.
Hoewel ze fervente haviken zijn ten aanzien van China, worden beide gezien als potentieel dichter bij de status quo van het buitenlands beleid op andere kwesties. In het Midden-Oosten heeft Trump gewezen op een terugkeer naar “maximale druk” tegen Iran, in lijn met de Israëlische premier Benjamin Netanyahu. Toch heeft hij ook een zekere toegeeflijkheid voor de gevoeligheden van machtskringen in Saoedi-Arabië en de Golfstaten.
Waar de meesten het over eens zijn, is dat Trumps wereldbeeld ‘transactioneel’ is.
Huidig probleem
Dit alles is speculatie tot de inauguratiedag. Maar één ding wordt steeds duidelijker: Europa is op weinig anders voorbereid dan het met tegenzin aanvaarden van de herdefinitie van de NAVO-alliantie door de nieuwe Amerikaanse president. Het lijkt chronisch niet in staat een alternatief te bedenken voor zijn afhankelijkheid van de Amerikaanse macht.
Een verenigd ‘Europees buitenlands beleid’ blijft op zijn best een ambitieus denken. Duitsland en Frankrijk, de leidende mogendheden van de EU, zijn verzand door politieke crises in eigen land.
Kijkend naar de EU met 27 lidstaten is het blok verdeeld over veel van de meest urgente internationale kwesties, of dat nu de verdediging van het internationaal recht is in het licht van Netanyahu’s genocidale oorlog tegen Gaza, om maar te zwijgen van het uitoefenen van druk om deze te stoppen, of de Gordiaanse knoop veroorzaakt door een escalerende handelsoorlog tussen de VS en China.
In feite zorgt de opkomst van extreemrechts op het hele continent ervoor dat Europa alleen maar meer op het Amerika van Trump gaat lijken. Ondanks al het gepraat over de Europese “strategische autonomie” en een mogelijke transatlantische splitsing, lijkt het veiliger om te ontleden hoe de Europese staten zouden kunnen leren de nieuwe meester van het Witte Huis tegemoet te komen – en zich zouden kunnen aanpassen aan het volgende hoofdstuk in de economische en diplomatieke situatie van het blok. onder Washington bezeten.
Neem de recente uitvaardiging van arrestatiebevelen tegen Netanyahu en de voormalige Israëlische minister van Defensie Yoav Gallant. Toen het Internationaal Strafhof (ICC) de arrestatiebevelen in november goedkeurde, vreesden commentatoren dat deze stap een nieuwe struikelsteen zou opleveren in de betrekkingen tussen de VS en de EU. Financiële tijden redacteur Gideon Rachman ging zo ver voorspellen dat Israël “de westerse alliantie zal splitsen.” Voor Rachman is “een nieuwe bittere transatlantische confrontatie – dit keer over Israël – het laatste wat het westerse bondgenootschap nodig heeft. Maar dat is wat er gaat komen.”
Uiteindelijk lijkt het nauwelijks op een schermutseling. Vóór zijn vervanging door de goedkeuring van de nieuwe EU-commissie eind november, drong het vertrekkende hoofd van de EU voor internationale betrekkingen, Josep Borrell, erop aan dat de arrestatiebevelen zouden worden afgedwongen. Maar die reactie wordt veel duisterder als je naar de individuele lidstaten kijkt, waar de echte macht op het gebied van het buitenlands beleid nog steeds grotendeels te vinden is.
De toezegging om het bevel uit Den Haag te handhaven verdeeld langs de lijnen die de afgelopen veertien maanden van oorlog naar voren zijn gekomen. Europese staten die afgelopen voorjaar de late stap hebben gezet om de Palestijnse staat te erkennen, zoals Ierland en Spanje, hebben aangegeven dat zij de arrestatiebevelen zullen handhaven.
Daarentegen hebben nauwe bondgenoten van Netanyahu, zoals Viktor Orbán uit Hongarije, het ICC bekritiseerd en kwamen zij op nauwere voet dan gebruikelijk terecht met de leidende machten van de EU. De Italiaanse minister van Buitenlandse Zaken Antonio Tajani noemde de arrestatiebevelen ‘onhaalbaar’, een punt dat werd geëvenaard door Duitsland, dat zei dat het het gerechtelijk bevel zou moeten ‘onderzoeken’. Frankrijk distantieerde zich eveneens van het ICC en beweerde dat de status van Israël als niet-ondertekenaar van het Hof betekende dat zijn leiderschap profiteerde van immuniteit – een norm die niet werd toegepast in het geval van Franse steun voor de arrestatiebevelen tegen Vladimir Poetin die door dezelfde jurisdictie waren uitgevaardigd.
Niemand zou Gérard Arault als een kampeerder. Maar de voormalige ambassadeur van Frankrijk in Washington en Tel Aviv had er wel zin in te zien in de positie van Duitsland de ‘ineenstorting van alle westerse pretenties’.
Hetzelfde kan gezegd worden over het betwiste antwoord van Europa in bredere zin, symptomatisch voor zowel Europa’s eigen blindheid over het Israëlisch-Palestijnse conflict als voor de angst voor eventuele Amerikaanse represailles of sancties tegen het ICC.
Hier was een bevel uitgevaardigd door een in Europa gevestigde instelling, het soort orgaan waar Europeanen graag trots op zijn als ze hun mondiale positie vergelijken met die van hun meer gespierde en unilaterale partner aan de andere kant van de Atlantische Oceaan.
In tegenstelling tot de Verenigde Staten zijn alle 27 landen van de EU lid van het ICC. Geconfronteerd met de mogelijkheid om een andere koers uit te stippelen, gaven de belangrijkste leiders van Europa toe.
Misschien is wat Rachman een ‘bittere transatlantische confrontatie’ noemde precies wat nodig is – en niet alleen wat betreft het Israëlisch-Palestijnse conflict. In plaats van zijn ondergeschikte positie in een verhardend Westers blok zou Europa, net als veel delen van de wereld, profiteren van touwtrekken binnen het Westen.
De terugkeer van Trump aan de macht is de jongste herinnering aan de wanhopige behoefte aan nieuwe actoren en ideeën om alles aan te pakken, van de klimaatcrisis en de opkomst van China tot de legitieme kritiek van het Mondiale Zuiden op het bredere internationale systeem van na de Tweede Wereldoorlog.
Er zouden ernstige redenen zijn om te twijfelen aan de oprechtheid van Europa bij het aanpakken van deze vragen. En zelfs als dat niet het geval zou zijn, zou Europa nog steeds een inhaalslag moeten maken om zich staande te kunnen houden en op een onafhankelijke manier te kunnen handelen.
Populair
“veeg naar links hieronder om meer auteurs te bekijken”Veeg →
In termen van ruwe economische macht raakt het blok achterop bij zijn collega’s, met name de Verenigde Staten. Sinds Poetins volwaardige invasie van Oekraïne heeft het land zijn energieafhankelijkheid van Rusland ingeruild voor een Amerikaanse. Terwijl Washington en Peking de subsidies voor binnenlandse industrieën verdubbelen, blijft Europa trouw aan zijn afhankelijkheid van de mondiale handelsstromen van de jaren negentig en het nieuwe millennium.
Tussen een China dat klaar lijkt om de handelsspanningen met de Verenigde Staten te compenseren door de export naar Europa te vergroten en de groeiende economische en industriële ondergeschiktheid van de EU aan het Amerikaanse kapitaal, worstelt het blok met het opbrengen van de politieke wil voor een collectief industriebeleid. De recente oproep van Mario Draghi voor 750 miljard euro aan jaarlijkse EU-investeringen in infrastructuur, groene energie, technologie en defensie zal waarschijnlijk een dode letter blijven totdat er een grote ommekeer komt in het begrotingsbeleid van de conservatieve noordelijke lidstaten van het blok.
Zonder een zelfvoorzienende industriële defensiecapaciteit wordt Europa toeschouwer van de belofte van Trump om Oekraïne tot onderhandelingen met Rusland te dwingen. Het is uiteraard de veronderstelling van Trump dat Moskou zelfs maar zal accepteren om te praten.
Maar de drang naar gesprekken van de nieuwe regering zal zeker een bredere Europese vrede onbesproken laten die de diepere problemen in de betrekkingen tussen Rusland en de EU zou kunnen aanpakken, die teruggaat tot de mislukkingen van na de Koude Oorlog.
Europa blijft wellicht achter met het slechtste van twee werelden, wat niet zal worden gecompenseerd door de borstkloppingen die we zagen in Macrons steun begin 2024 voor de inzet van NAVO-troepen in Oekraïne, een idee dat door Polen en de Baltische staten nieuw leven is ingeblazen.
Ervan uitgaande dat er daadwerkelijk onderhandelingen plaatsvinden, wijzen deze suggesties erop dat Europa garant staat voor een bevroren conflict en een Trumpiaanse vrede onderschrijft.
Nu de directe kater van de herverkiezing voorbij is, verschuift de beleidsdiscussie in Europa naar een debat over hoe we Trump kunnen sussen. Er wordt gesproken over het verzachten van de tariefbedreigingen van Trump door te beloven meer Amerikaans gas te kopen, zoals president Christine Lagarde van de Europese Centrale Bank zei. november voorgesteld.
Als we de relatieve zwakte van de eigen technologiesector vergelijken, zien we dat de Europese angst voor de macht van Silicon Valley heeft geleid tot pogingen van Brussel om Big Tech te reguleren. Toch heeft de nieuwe Europese technologiecommissaris, Hanna Virkkunen, lijkt terug te lopen de confrontatie met Elon Musk begonnen door haar voorganger, Thierry Breton.
Op strikter militaire voorwaarden hebben de Europese leiders aangegeven dat hun plannen om de defensiebegrotingen uit te breiden – en de NAVO-doelen te bereiken – gepaard zouden moeten gaan met meer aankopen van Amerikaanse militaire hardware en technologie.
In november heeft de Franse regering haar verzet tegen het gebruik van geld uit een nieuw EU-defensiefonds voor de aanschaf van goederen die niet uit de EU komen, laten varen. Trump heeft misschien geen persoonlijk belang in Europa, maar een goede afdekking zou zijn om de Amerikaanse defensie-industrie geïnvesteerd en betrokken te houden.
Dat is een argument dat de recente koopgolf in Europa naar Amerikaanse F-35-vliegtuigen drijft.
De binding van Europa begon niet op 5 november. Het betaalt de prijs van wat nu een langdurige afhankelijkheid is, een afhankelijkheid die voor het eerst ontstond tijdens de Koude Oorlog en – paradoxaal genoeg – na de val van de Sovjet-Unie nog dieper werd.
Welke grote transatlantische confrontaties er zijn geweest, liggen inmiddels in het verre geheugen. Toen Trump tijdens zijn eerste ambtstermijn het Iran-akkoord van 2015 tot zinken bracht, gingen de Europese staten in de rij staan, uit angst voor de economische en sanctieskracht van de VS. Dat gemopper was al een zwakke echo van de oppositie van Duitsland en Frankrijk tegen de Amerikaanse invasie van Irak in 2003.
In 2019 zei Macron dat de NAVO-alliantie ‘hersendood’ was. Vier jaar later lijkt net zoveel te wijzen op de opkomst van een duisterder Atlanticisme, ontdaan van elke aanspraak op het internationaal recht en onbeschaamd toegewijd aan wat Trump in zijn toespraak in Warschau in 2017 “de fundamentele vraag van onze tijd” noemde: de “ wil om te overleven.”
Als de geschiedenis een leidraad is, kan Europa zich erin laten sussen – de bevoorrechte handlangers van America First.
Meer van De natie
Als de geschiedenis een leidraad is, zou het meest recente Libanese staakt-het-vuren wellicht niet meer bestaan tegen de tijd dat u dit leest.
De snelheid van de ineenstorting van de dictatuur van Assad verbaasde zelfs de oppositie. Maar het resultaat is een machtsvacuüm dat Israël en Turkije al proberen te bezetten.
Gepensioneerde diplomaat Chas Freeman en schrijver Pascal Lottaz bespreken wat er gebeurt nu Damascus in handen is van Hayat Tahrir al-Sham.
Zijn moord door Israël stuurde een huiveringwekkende boodschap dat niemand veilig is, inclusief humanitaire hulpverleners die de uitroeiing van Gaza in de weg staan.
Er is een lappendeken van door vrijwilligers gerunde onderlinge hulporganisaties ontstaan om de ernstige problemen aan te pakken waarmee mensen die genocide ontvluchten, worden geconfronteerd.
