Heinz Kluetmeier, een prominente fotograaf voor Sports Illustrated die de opgetogenheid vastlegde van het Olympische hockeyteam van de Verenigde Staten toen het de Sovjet-Unie in rep en roer bracht tijdens de Winterspelen van 1980, en de minuscule overwinningsmarge van zwemmer Michael Phelps in een gouden medaillerace tijdens de zomer van 2008 Olympics, overleed dinsdag op zijn hok in Manhattan. Hij was 82.
Zijn dochter Jessica Kluetmeier zei dat de oorzaak complicaties van de ziekte van Parkinson waren.
Decennia lang, zelfs toen televisiebeelden steeds invloedrijker werden, voorzagen de sterfotografen van Sports Illustrated, waaronder de heer Kluetmeier, Neil Leifer en Walter Iooss Jr., sportfans wekelijks van actiefoto’s en portretten met scherpe ogen.
„Heinz wilde mensen naar een plek of een hoek brengen die ze nog nooit eerder hadden gezien“, zegt Marguerite Schroop Lucarelli, directeur fotografie van het tijdschrift. „Hij had ook een uniek vermogen om contact te maken met atleten.“
Op 22 februari 1980 vond de heer Kluetmeier de perfecte hoek in het Lake Placid Olympic Centre om de 4-3 overwinning van het Amerikaanse underdog-hockeyteam op de Sovjet-ploeg vast te leggen. (In hun volgende wedstrijd versloegen de Amerikanen Finland voor de gouden medaille.)
Zijn foto – waarop spelers te zien waren die hun stokken in de lucht hielden en zich vermaakten op het ijs – stond op de cover van Sports Illustrated, zonder enige verklarende kop of bijschrift, een zeldzaamheid in de geschiedenis van het tijdschrift.
„Ik denk dat dit een van de foto’s is die mensen zich herinneren die ik heb gemaakt“, zegt hij. Kluetmeier vertelde de sportwebsite van Dartmouth College: zijn alma mater, in 2007. “Dit is het moment dat overtuigend is.”
Tegen de tijd dat hij in Peking aankwam voor de Zomerspelen van 2008, had de heer Kluetmeier zich gevestigd als een expert op het gebied van onderwaterfotografie. Dat was een uitvloeisel van zijn nieuwsgierigheid naar hoe ver hij technologisch met fotografie kon gaan en van zijn vroege opleiding als ingenieur.
Hij en zijn oude assistent, Jeff Kavanaughontwierp en bouwde een vastgebonden onderwatercamerasysteem waarmee beelden rechtstreeks naar een computer konden worden gedownload. Dat systeem liet overtuigend zien dat Phelps de muur met een honderdste van een seconde voorsprong raakte Milorad Cavic uit Servië in de finale van de 100 meter vlinderslag. Het was de zevende van acht gouden medailles die Phelps in China zou winnen.
De heer Kluetmeier gebruikte een onderwatercamera voor het eerst, heimelijk, tijdens de wereldkampioenschappen zwemmen in 1991 in Perth, Australië, en vervolgens officieel tijdens de Olympische Spelen van 1992 in Barcelona. Vanaf de bodem van het zwembad legde zijn visooglens een wereld op zijn kop vast: de Amerikaan Mel Stewart wint goud op de 200 meter vlinderslagy in recordtijd met het scorebord staat de toeschouwer en de lucht boven hem.
In 2017 werd de heer Kluetmeier de eerste fotograaf opgenomen in de International Swimming Hall of Fame.
Heinz Kluetmeier werd op 1 oktober 1942 in Berlijn geboren en woonde met zijn gezin in Bremen totdat ze op 9-jarige leeftijd naar Milwaukee emigreerden. Zijn vader, Fred, gaf Duits op de middelbare school, en zijn moeder, Ilse (Pauke) Kluetmeier , werkte bij The Associated Press.
Toen Heinz 13 was, maakte zijn moeder een algemeen verspreide foto van hem ziek thuis, terwijl zijn parkiet, Chirpy, noedels van zijn lepel at.
“Dat was de vonk die het vuur aanstak”, zei zijn dochter Tina Kluetmeier in een interview. „Hij heeft zijn foto in de krant gekregen.“
Ilse Kluetmeier hielp Heinz ook aan een opdrachtverwerkingsfilm bij The AP toen hij nog een tiener was. Maar hij geloofde dat hij net zo goed foto’s kon maken als de fotografen van de telegraafdienst, en hij werkte als freelancer tijdens de middelbare school en de universiteit, waarbij hij foto’s maakte bij Green Bay Packers-spellen.
Hij studeerde in 1965 af aan Dartmouth met een bachelordiploma in techniek en volgde dat professionele pad een jaar lang bij Inland Steel in Chicago, voordat hij werd aangenomen als fotograaf bij The Milwaukee Journal.
Hij begon in 1969 als contractfotograaf voor Life and Sports Illustrated en maakte van 1979 tot 2009 deel uit van de staf van Sports Illustrated, waar hij bijna elke sport en vele Olympische Spelen fotografeerde. “Hij hield van de Olympische Spelen”, zei zijn dochter Erica Kluetmeier. “Dat was onze connectie met hem. Hij reisde de hele tijd. Zo leerde ik de wereld kennen.”
De onderwerpen van zijn foto’s waren onder meer Jackie Joyner-Kersee die een gouden medaille behaalde bij het verspringen op de Zomerspelen van 1988 in Seoul; Pete Rose, als een Cincinnati Red, vloog met zijn kop naar het derde honk, maar wierp zichzelf schijnbaar in de camera van meneer Kluetmeier; en Lynn Swann die een duikvangst maakt voor de Pittsburgh Steelers tijdens Super Bowl X.
In 2011 vond de heer Kluetmeier het juiste lichtpuntje in het Gillette Stadium in Foxborough, Massachusetts, om hem te helpen een strak ingekaderd beeld te creëren van Aaron Hernandez, de strakke slurf van de New England Patriots – zijn romp naar voren gebogen, zijn helm afgerukt, zijn getatoeëerde rechter biceps uitpuilend – terwijl hij werd aangepakt door de New York Jets linebacker David Harris.
‚Mijn geweldige foto‘, zei hij tegen The New York Times – een bijtende verwijzing naar die van Hernandez daaropvolgende gevangenisstraf wegens moord met voorbedachten rade — toen zijn werk deel uitmaakte van een tentoonstelling, “Who Shot Sports: een fotografische geschiedenis, 1843 tot heden,” in het Brooklyn Museum in 2016. De curator van die tentoonstelling, de fotohistorica Gail Buckland, vergeleek de foto van Hernandez met een Minotaurus van Picasso – half mens, half stier – vanwege zijn brute kracht.
De heer Kluetmeier, die ook vele jaren als freelance fotograaf werkte voor Ringling Bros. en Barnum & Bailey Circus, droeg tot 2016 bij aan Sports Illustrated.
Naast zijn dochters Jessica, Erica en Tina Kluetmeier, uit zijn huwelijk met Donna Orlandi, dat in een scheiding eindigde, laat de heer Kluetmeier een andere dochter achter, Kirsten Schmitt, uit een korte relatie; vier kleinkinderen; en een broer, Jorn. Hij had ook een huis in Fort Lauderdale, Florida.
In 2005 veranderde de heer Kluetmeier, op voorstel van mevrouw Lucarelli, het zwembad waarin Michael Phelps als student aan de Universiteit van Michigan trainde, in een slaapzaal. Tijdens een shoot voor Sports Illustrated on Campus, een kortstondige spin-off, zweefde Phelps in het zwembad te midden van een bureau, stoelen, een lamp, spandoeken uit Michigan, een desktopcomputer en een laptop.
“Ik ging er een paar dagen eerder heen en vond een fauteuil, een oud bureau, een paar dode laptops en een computer die we onder water konden dompelen”, zei Kavanaugh. “We hebben alles verzwaard met haltergewichten. Phelps vond het hilarisch.”
In een interview op de website van Sports Illustrated in 2008voegde de heer Kluetmeier toe: “Hij had geen beter onderwerp kunnen zijn. En man, kan die man zijn adem onder water inhouden.’
