Aan het einde van het eerste kwart van de 21e eeuw is het duidelijk dat de mensheid moeite zal hebben om het hoofd te bieden aan de existentiële bedreigingen waarmee zij wordt geconfronteerd. Het afgelopen jaar heeft 2025 alle doodlopende wegen opgeleverd die duidelijk werden in de democratie, de economie en de journalistiek. De democratie heeft, alsof ze de paradox in haar hart wilde bewijzen (dat kiezers voor de catastrofale optie kunnen kiezen), een autocraat en een totaal ongeschikt persoon gekozen voor het hoogste ambt van de enige democratische supermacht ter wereld. Het kapitalisme bracht het door Elon Musk gepersonifieerde fenomeen voort, waarbij een handjevol mensen onvoorstelbare rijkdom verwerft en daarmee niet alleen de politieke ontwikkelingen bepaalt, maar ook de manier waarop velen denken (via de sociale netwerken en nieuwsmedia die zij bezitten). De jacht op individuele rijkdom – die ogenschijnlijk voor iedereen toegankelijk is, omdat een ‘onzichtbare hand’ het evenwicht moet bewaren – kent ongelijkheid in de kern, omdat het juist dit is dat mensen uitdaagt hun positie te verbeteren. In onze tijd ligt het spel echter vast, ten koste van de armen, omdat zij nooit de kans krijgen om de zaken gelijk te krijgen. Integendeel, de rijksten verbergen niet dat zij ernaar streven de macht te controleren, terwijl zij zelf niet aan enige controle onderworpen zijn. En de journalistiek wordt ervan verdacht de belangen van een bepaalde groep van de verdeelde bevolking te dienen, en niet die van het geheel.
De ‘verstrengelde belangen’ waarin wij Grieken een lange traditie hebben op het niveau van de politiek, de rijkdom en de journalistiek, hebben een mondiale dimensie gekregen. In autocratische regimes controleert en exploiteert de politieke macht de rijkdom en het publieke debat met als doel de eigen positie te versterken. In de democratie hebben we het hoogtepunt van de zwakheden van het systeem bereikt: de rijkste man ter wereld die een machtig nieuwsmedium koopt en het presidentschap van de Verenigde Staten. Bovendien intervenieert dezelfde persoon, Musk, in de politiek van andere democratieën – zoals Duitsland en Groot-Brittannië – ter ondersteuning van extremistische, verdeeldheid zaaiende krachten, terwijl hij zich aan de voeten van autocraten kruipt om zijn belangen te behartigen. We moeten echter in gedachten houden dat noch Trump noch Musk een dergelijke macht zouden hebben verworven – en de publieke opinie misschien helemaal niet in moeilijkheden zouden hebben gebracht – als er op de lange termijn geen sprake was van een erosie van de macht van de instellingen (vooral van de rechterlijke macht). als onderdeel van een door miljardairs gefinancierd plan, als de verzwakking van de controlemechanismen geen beleidsprioriteit van conservatieven zou zijn, als de geloofwaardigheid van ‘legacy’ nieuwsmedia niet al was ondermijnd. De verovering van de politieke en rechterlijke macht, de straffeloosheid van machtige economische actoren en de verdeeldheid die hierdoor gedijt, roeien het concept van onpartijdige informatie uit, van nieuws in dienst van de waarheid en het algemeen welzijn. Zelfs als nieuwsmedia feilloos zijn, beoordelen burgers ze op basis van wat ze al geloven, of ze het met hen eens zijn of ze afwijzen.
Het politieke landschap in de Verenigde Staten van vandaag laat zien wat er gebeurt als de controles van de democratie niet functioneren, als de instellingen zichzelf noch de hele bevolking beschermen. Het sociale contract tussen de macht en het volk kan dit niet lang volhouden. En hoe meer reacties dit uitlokt, hoe meer technologische en politiële onderdrukking er zal zijn, totdat democratie en oligarchie alleen nog maar in naam verschillen. Dit is een keerpunt.
Source link
