In het verleden verbouwden boeren over de hele wereld tienduizenden gewasvariëteiten. Dit biodiversiteit beschermde landbouw van oogstverliezen veroorzaakt door plantenziekten en klimaatverandering.
Tegenwoordig doen zadenbanken over de hele wereld een groot deel van het werk aan het redden van gewasvariëteiten die onder toekomstige groeiomstandigheden essentiële hulpbronnen zouden kunnen zijn. De Svalbard Global Seed Vault in Noorwegen ondersteunt ze allemaal. Het is 's werelds beroemdste back-upsite voor zaden die kostbaarder zijn dan gegevens.
Tienduizenden nieuwe zaden van over de hele wereld arriveerden medio oktober 2024 bij de zaadkluis op Svalbard, een Noorse archipel in de Noordelijke IJszee. Dit was een van de grootste afzettingen in de 16-jarige geschiedenis van de kluis.
En op 31 oktober ontvingen gewaswetenschappers Cary Fowler en Geoffrey Hawtin, die een sleutelrol speelden bij het creëren van de Global Seed Vault, de Wereldvoedselprijs van 500.000 dollarwaarin werk wordt erkend dat heeft bijgedragen aan het vergroten van het aanbod, de kwaliteit of de toegankelijkheid van voedsel wereldwijd.
De Global Seed Vault is politiek controversieel sinds de opening in 2008. Het is de meest zichtbare plek in een mondiaal landbouwonderzoeksnetwerk dat banden heeft met de Verenigde Naties en financiers zoals de Wereldbank.
Deze organisaties ondersteunden de Groene Revolutie – een gezamenlijke inspanning om halverwege de 20e eeuw hoogproductieve zaden in ontwikkelingslanden te introduceren. Deze inspanning heeft miljoenen mensen van de honger gered, maar heeft de landbouw in een technologie-intensieve richting verschoven. De Global Seed Vault is een bliksemafleider geworden voor kritiek op die poging en zijn langetermijneffecten.
Ik heb de kluis bezocht en ben een boek aan het voltooien over verbanden tussen wetenschappelijk onderzoek naar zaden en ideeën over onsterfelijkheid door de eeuwen heen. Uit mijn onderzoek blijkt dat de controverses over de Global Seed Vault gedeeltelijk geïnspireerd zijn door religieuze associaties die daaraan voorafgingen. Maar deze culturele overtuigingen blijven ook essentieel voor de steun en invloed van de kluis en dus voor zijn doel om de biodiversiteit te beschermen.
De Global Seed Vault geeft wetenschappers de middelen die ze nodig hebben om gewassen te veredelen die bestand zijn tegen een veranderend klimaat.
Back-up voor een wereldwijd netwerk
Enkele honderden miljoenen zaden van duizenden soorten landbouwplanten leven in de Global Seed Vault. Ze komen uit 80 landen en zijn opgeborgen in speciale metalen zakjes die ze droog houden.
De kluis is ontworpen om hun kiemrust bij nul graden Fahrenheit (-18 graden Celsius) te verlengen in drie met ijs bedekte grotten in een zandstenen berg. De lucht was zo koud binnen dat toen ik de kluis binnenkwam, mijn wimpers en de binnenkant van mijn neus bevroren waren.
De Global Seed Vault is eigendom van Noorwegen en wordt beheerd door de Noords Centrum voor Genetische Bronnen. Het is gemaakt onder een VN-verdrag die ruim 1.700 zaadbanken besturen, waar zaden buiten de boerderijen worden opgeslagen, om te dienen als wat de VN ‘de ultieme verzekeringspolis voor de voedselvoorziening van de wereld’ noemt.
Dit netwerk stelt landen, niet-gouvernementele organisaties, wetenschappers en boeren in staat zaden te bewaren en uit te wisselen voor onderzoek, veredeling en herbeplanting. De kluis is de back-upcollectie voor al deze zadenbanken, waarin hun dubbele zaden kosteloos worden opgeslagen.
Aardappelen en zoete aardappelen geteeld in het International Potato Center in Lima, Peru. Zaden van deze planten worden opgeslagen in de Svalbard Global Seed Vault.
Waarom de zaadkluis ertoe doet
De arctische locatie en het opvallende uiterlijk van de kluis dragen bij aan zowel de publieke aantrekkingskracht als de controverses.
Spitsbergen wordt vaak omschreven als een afgelegen, bevroren woestenij. Voor complottheoretici zijn vroege bezoeken aan de Global Seed Vault door miljardairs zoals Bill Gates En George Soros en vertegenwoordigers van Google en Monsanto gaf aan dat de kluis een geheim doel had of ten goede kwam aan de mondiale elites.
In feite heeft de archipel Spitsbergen dat echter wel dagelijkse vluchten naar andere Noorse steden. De kosmopolitische hoofdstad Longyearbyen biedt onderdak aan 2.700 mensen uit 50 landen, aangetrokken door ecotoerisme en wetenschappelijk onderzoek – nauwelijks een goed verborgen plek voor geheime activiteiten.
De ingang van de kluis is voorzien van een opvallende installatie van de Noorse kunstenaar Dyveke Sanne. Dit iconische kunstwerk, een verlichte caleidoscoop van spiegels, gloeit in de lange poolnacht en trekt veel toeristen.
Vanwege zijn missie om zaden te behouden bij mogelijke rampen, omschrijven de media de Global Seed Vault regelmatig als de ‘doemsdagkluis’ of een ‘moderne Ark van Noach.” Uitgekozen op basis van de locatie, het uiterlijk en associaties met Bijbelse mythen zoals de zondvloed, de Hof van Eden en de apocalyps, heeft de kluis een publieke betekenis gekregen die anders is dan die van welke andere zadenbank dan ook.
De politiek van zaadbehoud
Eén gevolg is dat de kluis vaak als bliksemafleider dient voor critici die het behoud van zaden beschouwen als de laatste fase in een lange geschiedenis van de Europeanen. het verwijderen van natuurlijke hulpbronnen uit ontwikkelingslanden. Maar deze kritiek weerspiegelt niet echt hoe de Global Seed Vault werkt.
De kluis en de zusterzaadbanken doen niets af aan de teelt van zaden die door boeren in de velden worden verbouwd. De twee methoden vullen elkaar aan en zaadbewaarders behouden het eigendom van hun zaden.
Een andere misleidende kritiek stelt dat de opslag van zaden op Spitsbergen plaatsvindt verhindert dat deze planten zich aanpassen aan de klimaatverandering en zouden ze in een warmere toekomst onbruikbaar kunnen maken. Maar het opslaan van zaden in een slapende toestand weerspiegelt feitelijk de overlevingsstrategie van planten.
Kiemrust is het mysterieuze gedrag van planten dat “beschermt tegen een onvoorspelbare toekomst”, aldus bioloog Anthony Trewavas. Planten zijn experts in het omgaan met de onvoorspelbaarheid van het klimaat door feitelijk in winterslaap te gaan.
Door de kiemrust van zaden kunnen planten hun weddenschappen op de toekomst afdekken; de Global Seed Vault verlengt deze staat tientallen jaren of langer. Terwijl variëteiten in het veld misschien uitsterven, leven de zaden ervan nog een dag om te vechten.
Meer bewaren dan alleen zaden
In 2017 reisde een delegatie Quechua-boeren uit de Peruaanse Andes naar Spitsbergen om zaden van hun heilige aardappelrassen in de kluis te deponeren. In liederen en gebeden namen ze afscheid van de zaden als hun ‘geliefden’ en ‘bedreigde kinderen’. “We laten niet alleen genen na, maar ook een familie”, zegt een boer vertelde Spitsbergen-functionarissen.
De boeren zeiden dat de kluis zou beschermen wat zij hun ‘inheemse bioculturele erfgoed’ noemden – een verwevenheid van wetenschappelijke en culturele waarde, en van planten en mensen, die voor de boeren het heilige opriepen.
Mensen van over de hele wereld hebben om een vergelijkbare reden geprobeerd hun kunst aan de Global Seed Vault te koppelen. In 2018 heeft de Svalbard Zaadculturen Ark begon kunstwerken te deponeren Verbind verhalen aan zaden in een nabijgelegen mijn.
Paus Franciscus stuurde een gezant met een handgemaakt exemplaar van een boek reflecteren op de boodschap van hoop van de paus aan de wereld tijdens de COVID-19-pandemie. Japanse beeldhouwer Mitsuaki Tanabe creëerde een 9 meter lange stalen rijstkorrel voor de opening van het gewelf en mocht er een miniatuurversie in plaatsen.
Zaden die op Spitsbergen slapen, bevinden zich ver van hun geboortegrond, maar ze zijn allemaal omgeven door iets onzichtbaars web van microben en schimmels die meereisde. Deze microbiomen zijn nog steeds met elkaar in wisselwerking met elk zaadje op een manier die wetenschappers nog maar net beginnen te begrijpen.
Ik zie de Global Seed Vault als een levendige en kwetsbare plek, niet aangedreven door geld of technologie, maar door de vreemde kracht van zaden. De Wereldvoedselprijs onderstreept nogmaals hun cruciale belofte.
Dit artikel is oorspronkelijk gepubliceerd op Het gesprek door Adriana Craciun aan de Universiteit van Boston. Lees de origineel artikel hier.
