LAUCA Ñ, Bolivia — De voormalige leider van Bolivia Evo Morales heeft een campagnepitch voor 2025 die elders heeft gewerkt: Andere politici van de afgelopen jaren hebben je alleen maar ellende gebracht. Het is tijd voor een terugkeer naar het verleden.
Zijn aanhangers zijn dat wel op zoek naar Morales voor redding uit de vijf tumultueuze jaren sinds zijn aftreden in 2019. De eerste inheemse president van het land, Morales, wordt gecrediteerd het verspreiden van de rijkdom van een grondstoffenhausse en het inluiden van een zeldzame stukje sociale en economische stabiliteit tijdens zijn bijna 14 jaar in functie.
Zijn tegenstanders zeggen dat Morales – die een economie opbouwde die op ongemakkelijke wijze afhankelijk was van aardgasreserves en langer aan de macht probeerde te blijven dan de grondwet van Bolivia toestaat – verantwoordelijkheid draagt voor een groot deel van de gevolgen van de klimaatverandering. onrust die op zijn ambtstermijn volgde.
Er dreigt een bittere politieke strijd tussen Morales, 65, en zijn voormalige minister van Economie en ooit beschermeling. Voorzitter Luis Arceover wie hun lang dominante linkse Movement Toward Socialism (MAS) naar de verkiezingen van augustus 2025 zal leiden.
Arce heeft bondgenoten in de rechterlijke macht tegen Morales losgelaten, waarbij het Constitutionele Hof de kandidatuur van Morales heeft gediskwalificeerd en hem heeft verdreven uit de leiding van de MAS, een partij die hij in de jaren negentig mede heeft opgericht.
Aanklagers medio december beschuldigde Morales van wettelijke verkrachting voor het verwekken van een kind met een 15-jarig meisje toen hij 56 was en president. Morales ontkende de relatie niet, maar beschuldigde Arce ervan een ‘vuile, verfoeilijke’ campagne te hebben gevoerd om hem te ondermijnen.
Sinds er in september gesproken werd over zijn arrestatiebevel, heeft Morales zich verschanst in de cocateeltregio Chapare in Bolivia. omringd door trouwe supporters.
Hier plant de voormalige cocaboer en vurige vakbondsleider – lang beschouwd als een van de laatste van de zogenaamde ‘roze golf’ van linkse leiders die ooit de Latijns-Amerikaanse politiek domineerden – zijn comeback.
Er zijn maar weinig buitenstaanders toegestaan in zijn bolwerk in de stomende laaglanden van Boliviamaar The Associated Press werd vorige maand uitgenodigd voor een kijkje vanachter de barricades.
“Ze willen niet dat ik de kandidaat ben, omdat ze weten dat ik ga winnen”, zei Morales tegen de AP. “We bevinden ons in een staat van totale belegering, moreel, juridisch en politiek.”
De vier uur durende rit naar Chapare vanuit Cochabamba, de op twee na grootste stad van Bolivia, is steil en glad van de mist.
Een drugscontrolepunt van de Door de VS gefinancierde oorlog tegen drugs die grote schade aanrichtte door deze jungle is veel minder intimiderend dan de geïmproviseerde controleposten bemand door de volgelingen van Morales.
Terwijl het busje verder denderde, wees Pedro Cepita, een gids die de AP moest begeleiden, op de prestaties van Morales in het al lang gestigmatiseerde Chapare: universiteitsgebouwen, zendmasten, een luchthaven, een voetbalstadion met 25.000 zitplaatsen.
Het gezicht van Morales siert muurschilderingen naast culthelden als Che Guevara en Fidel Castro. De slogans ‘Evo 2025-2030’ bedekken bakstenen huizen.
“We zijn in la Tierra de Evo,” zei Cepita – het Land van Evo.
Bij controleposten met zandzakken lieten de aanhangers van Morales – sommigen met knuppels aan hun riem – het busje pas doorrijden nadat ze Cepita hadden herkend.
Veiligheidstroepen, verjaagd door de volgelingen van Morales, wagen zich hier zelden. Aan de deur kloppende volkstellingswerkers – zelfs reddingswerkers die vorige maand reageerden op een dodelijke aardverschuiving – zeiden dat ze werden lastiggevallen en eruit gezet door de coca-vakbondsactivisten van Morales.
Eerder deze maand en na veertig dagen onderhandelen begon de politie terug te druppelen.
Cocaboeren die hun bladeren drogen, vertellen trots hoe Morales de Amerikaanse antidrugsmiddelen bijna in één adem heeft weggegooid, terwijl ze de voordelen van de cocaplant verheerlijken, gekoesterd door inheemse gemeenschappen en verguisd door het Westen als grondstof voor cocaïne.
“Broeder Evo was samen met ons in deze velden”, zegt Jose Luis Calicho, 39, terwijl hij knikte naar Morales‘ eigen stuk grond. “Hij weet dat we geen criminelen zijn, geen drugshandelaars.”
Sinds oktober, toen Gewapende mannen openden het vuur op zijn konvooiMorales, die ongedeerd bleef, heeft geslapen in het fortachtige terrein van zijn cocateeltvereniging. Hij zegt dat de schietpartij een moordaanslag was en geeft de schuld aan de regering van Arce, die betrokkenheid ontkent.
Buiten de hoge muren zitten tientallen van zijn volgelingen op zeildoeken die de straat blokkeren. Sommigen rusten uit na nachtelijke veiligheidsdiensten, anderen houden de wacht, terwijl hun wangen uitpuilen van proppen coca – een mild stimulerend middel.
“Het is onze verantwoordelijkheid jegens Evo, we kunnen geen risico nemen”, zegt Reyna Peñaloza, 44. “Met ons zal hij weer aan de macht komen.”
Degenen die geloven in de comeback van Morales kunnen de deur dichtdoen jaren van politieke en economische verlamming zijn minder duidelijk over het soort toekomst dat hij zou kunnen brengen.
“Toen ik in 2005 aan de macht kwam, leed het land en heb ik het getransformeerd”, zei Morales. “Nu is onze crisis nog erger. We hebben geen brandstof, we hebben geen dollars.”
De meeste Bolivianen, stekend door de stijgende inflatie en het wachten in lange rijen om hun tanks te vullen, daar zijn we het over eens.
Maar de houding ten opzichte van Morales is heel anders in zijn afgelegen schans in Chapare en de rest van het land met 12 miljoen inwoners – vooral als het gaat om de wettelijke verkrachtingszaak uit 2016 die zijn reputatie onuitwisbaar heeft aangetast.
In de chique wijken van de hoofdstad La Paz zeggen inwoners dat ze walgen van zijn daden. Vers geschilderde graffiti vraagt: “Zou jij op een pedofiel stemmen?”
“De politieke schade aan het goede imago van Evo is verwoestend”, zegt Romer Alejo, strafrechtadvocaat in La Paz.
Uit informele pogingen om de publieke opinie in La Paz te peilen blijkt dat twee tot drie op de tien Bolivianen op hem zouden stemmen.
Zijn critici veroordelen de pogingen van Morales om de macht langer vast te houden dan welke leider in de moderne geschiedenis van Bolivia dan ook.
“We staan op een breekpunt”, zegt Martín Sivak, de auteur van een biografie over Morales. “Er is een oordeel van de Bolivianen over dit idee om te lang aan de macht te blijven.”
Afgezien van de juridische problemen, is het onduidelijk of Morales zijn partij en de topfunctie van het land kan terugwinnen. Zijn aanhangers zeggen dat hij een manier zal vinden om het verbod van de rechtbank te omzeilen – misschien door een nieuwe partij op te richten.
Maar de volle drukte van 2014 is er niet meer.
Een recent MAS-congres in Chapare verklaarde dat Morales de “enige legitieme kandidaat” van de partij was, maar een “Viva, Evo!” het gezang vervaagde snel in de halfvolle zaal.
Toch is de rechtse oppositie in Bolivia verdeeld. De protesten nemen toe over het onvermogen van Arce om de ineenstorting van de munt een halt toe te roepen. De aanhangers van Morales dreigen het land in beroering te brengen als hij niet op de stemming komt.
“We zullen winnen door onze strijd”, zei Morales-loyalist en wetgever Alina Canaviri Sullcani. “Er is geen alternatief.”
Zelfs als Morales te veel verdeeldheid zaait, vrezen velen dat de lange tijd onstabiele Andes-natie zonder hem weer in de richting van chaos zou kunnen afglijden.
De afzetting van Morales in 2019 bracht een rechtervleugel naar een hoger niveau interim-president Jeanine ÁñezWHO heeft hard opgetreden tegen haar politieke tegenstanders en zocht ernaar de erfenis van Morales zuiveren.
Op een hete, plakkerige ochtend vorige maand kwam Morales onder zware beveiliging uit zijn schuilplaats tevoorschijn om zijn velden te controleren. Terwijl hij zich voorover boog om onkruid te wieden, haalden zijn assistenten hun smartphones tevoorschijn om hem te filmen – een terugkeer naar het begin van de jaren 2000, toen video’s van de zoon van lama-boeren in zijn eenvoudige alpaca-trui een magneet waren voor buitenlandse media.
Maar Morales leek het niet te merken. Toen iedereen weg was, ging hij door met werken. Hij zei dat hij nog niet dicht bij de finish was.
