Lange tijd werd aangenomen dat dit ergens tussenin zou liggen 5 en 6% van kinderen hebben aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit (ADHD). Maar in de praktijk liggen de tarieven vaak hoger. De Amerikaanse Centers for Disease Control and Prevention schatten de prevalentie op 11,4% bij kinderen in 2022.
De Zweedse Raad voor Volksgezondheid en Welzijn meldt dat in 2022 10,5% van de jongens en 6% van de meisjes een ADHD-diagnose kreeg. 50% meer dan in 2019. Het bestuur voorspelt dat de tarieven uiteindelijk zullen blijven steken op 15% voor jongens en 11% voor meisjes.
Wat kunnen de redenen zijn achter de verrassende stijging? Hier zijn acht mogelijke oorzaken, waarvan er vele elkaar overlappen en met elkaar in wisselwerking staan.
1. Meerdere diagnoses gesteld bij dezelfde persoon
Voorheen werden artsen aanbevolen door diagnostische handleidingen en getraind om de diagnose bij een individu te beperken tot de meest prominente, en om bepaalde combinaties van diagnoses helemaal niet te maken – bijvoorbeeld autisme en ADHD. Tegenwoordig wordt het aanbevolen en gebruikelijk in de geestelijke gezondheidszorg om zoveel diagnoses te stellen als nodig is om de symptomen en uitdagingen van een persoon betekenisvol te beschrijven en te behandelen.
2. Vergroten van kennis en bewustzijn bij professionals
Tegenwoordig is er een nieuwe generatie professionals werkzaam in de dienstverlening met een groter bewustzijn en kennis van ADHD. Dit heeft ertoe geleid dat ADHD eerder werd ontdekt en dat ADHD werd gediagnosticeerd in groepen die voorheen werden verwaarloosd. vooral meisjes en vrouwen – maar ook binnen volwassenen, in het algemeen
3. Verminderd stigma
In veel samenlevingen is ADHD ver weg minder gestigmatiseerd dan voorheen. Artsen hebben minder twijfels over het stellen van de diagnose, en degenen die de diagnose krijgen, voelen zich minder gestigmatiseerd. Voor steeds meer mensen heeft ADHD minder negatieve connotaties en wordt het een natuurlijk onderdeel van de identiteit van mensen.
4. De moderne samenleving stelt hogere eisen aan cognitieve vaardigheden.
ADHD is geen ziekte, maar een slecht functionerende samenstelling van cognitieve kenmerken die zelfs in de algemene bevolking op meer functionele niveaus bestaan, zoals “aandachtscontrole” (concentratie) en organisatorische en zelfregulatieve vaardigheden. Moderne samenlevingen zijn snel en complex en stellen hoge eisen aan deze cognitieve eigenschappen. Dus mensen met minder dan gemiddelde vaardigheden op deze belangrijke cognitieve gebieden beginnen moeite te krijgen met de dagelijkse eisen en kunnen een ADHD-diagnose krijgen.
5. Hogere verwachtingen over gezondheid en prestaties
De verwachtingen van mensen over hun eigen prestaties en gezondheid en die van anderen worden steeds hoger. De zogenaamde “sociale basislijn” van de gemiddelde gezondheid en prestaties zijn vandaag de dag hoger. Daarom kunnen mensen eerder en vaker hun zorgen uiten over hun eigen functioneren en dat van anderen, en kunnen zij veronderstellen dat ADHD een verklaring zou kunnen zijn.
6. Veranderingen op scholen hebben ertoe geleid dat meer leerlingen het moeilijk hebben.
Scholen hebben substantiële veranderingen ondergaan in de manier waarop zij lesgeven, zoals digitalisering en de introductie van meer project- en groepsgebaseerd leren, evenals veel meer zelfgestuurd onderwijs.
Deze veranderingen hebben geleid tot een minder duidelijke leeromgeving, waaronder hogere eisen aan de motivatie en cognitieve vaardigheden van leerlingen, factoren die het voor leerlingen met zelfs maar een paar kenmerken van ADHD moeilijker kunnen maken om te slagen. Het heeft er ook toe geleid dat scholen meer leerlingen hebben doorverwezen waarvan ze vermoeden dat ze er zijn ADHD voor beoordeling.
7. Beleidsmakers geven prioriteit aan evaluatie
Politici in veel landen hebben geprobeerd de stijgende diagnosecijfers voornamelijk aan te pakken door diagnostische beoordelingen te maken toegankelijker zodat mensen niet lang hoeven te wachten op een diagnose.
Hoewel dit begrijpelijk is, stimuleert het het aantal gestelde diagnoses en richt het zich niet op het vermijden van diagnoses, zoals door het verbeteren van de manier waarop kinderen les krijgen, het verbeteren van werkplekken om ze neurodivergistisch vriendelijker te maken, en het bieden van ondersteuning zonder dat iemand een diagnose hoeft te hebben.
8. Diagnose garandeert toegang tot ondersteuning en middelen.
In de meeste samenlevingen zijn de diensten zo opgebouwd dat alleen een klinische diagnose de toegang tot ondersteuning en middelen garandeert. Het is vaak de enige manier waarop mensen en hun families steun kunnen krijgen.
Voor mensen zonder diagnose wordt over het algemeen niet veel gedaan, omdat dienstverleners geen vergoeding krijgen en dus minder verplicht zijn om actie te ondernemen. Mensen die ondersteuning nodig hebben, zullen dus eerder actief op zoek gaan naar een diagnose. En professionals zijn eerder geneigd hen te helpen door een diagnose te stellen, zelfs als de persoon niet helemaal voldoet aan de diagnostische criteria voor ADHD – een fenomeen dat “diagnostische upgrade”.
Dit artikel is oorspronkelijk gepubliceerd op Het gesprek door Sven Bölte op Karolinska Instituut. Lees de origineel artikel hier.
