40 jaar geleden maakte David Lynch een sciencefictionbom die zijn tijd ver vooruit was

Precies 40 jaar geleden, op 14 december 1984, werd David Lynch’s $40 miljoen Duin – destijds de duurste film in de geschiedenis van Universal Pictures – werd uitgebracht na venijnige kritiek en tegenvallende box office-opbrengsten, en opende op nummer 2 tijdens het tweede weekend van Beverly Hills-agent. Het publiek dat kwam opdagen was evenzeer verbijsterd, waarbij veel theaters een wanhopige uitleg uitdeelden verklarende woordenlijst uit het sciencefiction-epos naast je bioscoopkaartje. Bergen van Duin actiefiguren En fallische plastic zandwormen stonden onverkocht in speelgoedwinkels, in afwachting van hun lot op de plaatselijke stortplaats.

Duin ’84 was noch de franchisestarter Star Wars killer waar de studio op hoopte, noch de epische arthouse-fans van Lynch Gumkop En De olifantenman verwachtten. Wat was dit ding dan? Het blijkt dat dit een van de meest unieke blockbusters ooit is waardoor velen er verliefd op werden in recentere jaren…

Moderne tentpalen streven naar gebruiksvriendelijkheid tot op het alledaagse, doodsbang om iemand van het mondiale publiek te vervreemden dat managers moeten plezieren, anders krijgen ze hun enorme eindejaarsbonussen niet. In tegenstelling hiermee, Duin ’84 slingert zijn kijkers met hun hoofd naar vier zeer vreemde planeten met tientallen wilde karakters, allemaal met hun eigen gefluisterde innerlijke dialoogverhalen. Het beschikt over vreemde futuristische gebruiken, Shakespeariaanse politieke machinaties, maximalistische architectuur, groteske mutaties, sonische aanvallen, dromerige visioenen, borstelige wenkbrauwen, explosies, mesgevechten, Stings jockstrap en ongebreidelde neusbloedingen. Plus veel drugs, misdadigers en mopshonden. Was het een campagne tegen het fascisme of een propagandafilm in UFA-stijl die het promootte? Wie weet!

Toen ik begon met het schrijven van mijn boek Een meesterwerk in wanorde: David Lynch’s Dune – Een mondelinge geschiedenis Halverwege 2021 was de film uit 1984 een soort clou, zo erg dat de eigen regisseur hem al lang had verstoten omdat een vergissing. Gedurende de release van Warner Bros.‘ recente tweefilms Duin cyclus, filmmaker Denis Villeneuve deed zijn uiterste best om uit te drukken dat zijn versie „geen remake“ maar een nieuwere, waarachtigere vertelling van de geliefde sciencefictionroman van Frank Herbert. Het belangrijkste verschil voor mij is dat Villeneuve een authentieke grootschalige vertaling van de thema’s van Herbert heeft gemaakt zonder veel te onthullen van wie Villeneuve is als persoon. Lynch heeft een film gemaakt vol met persoonlijke toetsstenen, uit de Rare Modules (geactiveerd door een woord) die functioneren als mantra-meditatie naar de doos voor het melken van katten en ratten, die perfect zijn absurdistische kijk op de wereld illustreert.

Sinds de release van mijn boek in de aanloop naar en na de release van Duin: deel tweezo velen van „de grote zwijgende meerderheid“ van Duin ’84-fans kwamen uit het houtwerk, wat leidde tot opwekkingsvertoningen door het hele land en nieuwe edities op Blu-ray. Proliferatie van het volledige productie-achtergrondverhaal naast nieuwe ontdekkingen zoals Lynch’s gedeeltelijk voltooide versie van a nooit gemaakt Duin vervolg hebben de fanatieke volgers van de regisseur laten zien dat deze prachtige barokfilm voor hem meer was dan alleen een uitverkocht optreden. Lynch had echt een voorliefde voor en het vermogen om op grote schaal werelden op te bouwen, iets waar hij later op zinspeelde met zijn uitgebreide Tweelingpieken mythologie.

Herbeoordelingen en nieuwe jonge fans beginnen zich te vermenigvuldigen in de nasleep van hernieuwde belangstelling, waaronder recente vijfsterren Letterboxd-recensies die het vitriool trotseren Duin werd 40 jaar geleden ontmoet…

• „Weet je wat? Ja hoor.“ (marielhc)
• „Dit is echt zo’n geschenk. Ik kan niet geloven dat deze film echt is.“ (bjork)
• „Tercera película de David. Respect.“ (Lu Bordino)
• „zo verdomd vuur. wat een verdomde rauwe kontfilm. eerlijk gezegd is het een van mijn favorieten aller tijden.“ (kaartell93)
• „Ik vind het perfect. Geweldige cast en sets, fantastische soundtrack. De baron was een freaky AF.“ (Elisabeth)
• ‚Perfect, geen aantekeningen. Behalve misschien meer mopshonden.‘ (jbaehr)

Waarschijnlijk mijn meest bekritiseerde aspect Duin boek was de opname van een paar secties over geïnterviewden, beroemd of niet, die spraken over hun positieve herinneringen aan de film en hoe deze hen raakte:

• De vader van een journalist die naar Lynch kijkt Duin elk jaar op zijn verjaardag…
• Een komedieschrijver die daardoor een tatoeage kreeg…
• Een filmmaker die een liefdevolle Zweedse versie voor YouTube maakte…

De omslagkunstenaar van mijn boek, Chris Thornley, zei dat de aantrekkingskracht van de film komt doordat hij ‚zowel bekend als werkelijk buitenaards aanvoelt, alsof er een groter geheel onder de oppervlakte zit‘. Mysteriewetenschapstheater 3000 maker Joel Hodgson onthulde mij dat de iconische uitdrukking van zijn show ‚filmbord!‘ kwam door het horen van ‚wormteken‘ in Lynch’s Duin. Zelfs ‚koning van de wereld‘ James Cameron complimenteerde de beelden van de Lynch-film en zei dat de beelden ‚als het rauwe onderbewustzijn waren… alsof je in een droom leeft‘.

Ik stond erop dat al deze rekeningen zouden worden opgenomen, omdat het idee dat de ’84 Duin was een allround mislukking die moest worden tegengegaan. Gezien alles wat hem vanuit productieoogpunt tegenwerkte (dat wil zeggen een enorme internationale cast/crew, een verouderde studiofaciliteit, het zoeken naar VFX, verlammende studio-gemandateerde bewerkingen), was Lynch in staat om te bereiken met zijn gebrekkige, maar -fascinerende film is een klein wonder van ware creativiteit die triomfeert over het pathologische streven van de Hollywood-machine naar homogeniteit. Onder het pantheon van klassieke sciencefiction uit de jaren 80: jouw Tron’sjouw EN’s, jouw Terugkeer van de Jedi‚S – Duin is de klasse-gek waar een paar kritische kinderen in het geheim verliefd op waren.

Nog niet zo lang geleden werd aangekondigd dat David Lynch helaas al een tijdje aan huis gebonden is lijden aan emfyseemmaar heeft geen plannen om met pensioen te gaan. Zoveel fans met wie ik sprak, hoopten tegen de hoop in dat hun geliefde regisseur misschien nog eens terug zou duiken in de beeldenarchieven en een nieuwe versie van de film zou samenstellen. Duin dat meer lijkt op het beeld dat hij voor ogen had. Of hij dat nu doet of niet, de bestaande versie zal een Noordster blijven voor individuen die niet alleen films willen maken, maar films willen maken die de wereld vertellen wie ze zijn.