Sommige objecten zijn zo vertrouwd en zo gewoon dat het onmogelijk lijkt je voor te stellen dat ze niet altijd hebben bestaan. Neem bijvoorbeeld de schoolrugzak. De uitvinding ervan is terug te voeren op één man, Murray McCory, die vorige maand stierf. McCory richtte JanSport in 1967 op met zijn toekomstige vrouw (Jan, de naamgever van het bedrijf). Totdat JanSport het ontwerp ontwikkelde, was een rugzak een omvangrijk, gespecialiseerd ding om te wandelen, dat alleen werd gebruikt door stinkende mensen op bergpaden of Europese tussenjaren. Tegen de tijd dat ik naar school ging, was de rugzak lichtgewicht en universeel. Wat heeft iemand ooit eerder gedaan?
Ze droegen hun boeken. Ik herhaal dat ze hun boeken bij zich hadden. In hun armen, of onder hen. Ik kan nog steeds niet volledig verwerken dat dit het geval was, ook al heb ik er talloze afbeeldingen van gezien in film en op televisie. Een jongen draagt leerboeken aan zijn zijde, net als een skateboard. Een meisje klemt de hare tegen haar borst. De jongen biedt, als een oud verkeringritueel, aan om die van het meisje voor haar te dragen. Mogelijk waren meerdere boeken met een riem aan elkaar vastgemaakt. Dit zijn geen retrofuturistische mythen, maar daden die kinderen werkelijk hebben gepleegd.
Een paar gebruikte tassen, zeker. Waarschijnlijk hebben ze hen gebeld schooltassen– een woord dat mijn vader zou zeggen. Maar velen dwaalden nog steeds onwetend door de gangen en de quads. Net als vissen in het water dachten ze er waarschijnlijk niets van, net zoals hun voorouders niets dachten van een leven zonder elektriciteit.
De 20e eeuw was een ongelooflijke tijd om in te leven, omdat er zoveel mogelijk was en toch ongedaan gemaakt. Auto's en vliegtuigen, zeker, maar ook elk elektrisch apparaat en de levensstijl die ze mogelijk hebben gemaakt. Zodra je bijvoorbeeld vliegtuigen en luchthavens hebt, ontstaat de mogelijkheid om wieltjes onderin koffers te plaatsen. Het is duidelijk. En toch was het dat ooit niet. Het rollende handbagage werd pas zinvol nadat vliegreizen gemeengoed werd, waardoor de terminals van luchtvaartmaatschappijen uitgebreider werden en de bagageafhandeling aan passagiers werd uitbesteed. Maar toen het eenmaal gebeurde (1987Het blijkt dat het Rollaboard de aard van reizen heeft veranderd. Je bezittingen, een verlengstuk van jezelf, mochten zelf een reis maken, en je kreeg enige controle over een reis die je anders niet in de hand had.
Een dergelijke omstandigheid maakte de schoolrugzak ook mogelijk. McCory was geboren in de omgeving van Seattle en studeerde aan de Universiteit van Washington. Pacific Northwesterners hebben de reputatie dat ze buitensport zijn, en de klassieke wandelrugzakken – met hun grote, stijve frames – waren bekend bij McCory (die ook de koepelvormige tent uitvond). Toen JanSport eenmaal had ontdekt hoe hij een lichtgewicht rugzak kon maken die geschikt was voor het vervoeren van boeken en benodigdheden, verkocht hij het product in de boekhandel van de Universiteit van Washington. Daar begrepen de meer stereotiepe buitenjongeren het veld zeker intuïtief.
De rugzak van JanSport verspreidde zich van daaruit over het hele land. Het debuut viel samen met een historische hausse in het aantal inschrijvingen voor hoger onderwijs: ooit beperkt tot de aristocratie, was de universiteit in de jaren zestig betaalbaar en levensvatbaar geworden voor de miljoenen babyboomers die zich in groten getale hadden ingeschreven. De rugzak was het perfecte accessoire om deze hernieuwde nonchalance van het studentenleven tot uitdrukking te brengen, en sloot ook aan bij de bloeiende hippie-tegencultuur; deze studenten, die nu rugzakken kochten, waren ook meer op het buitenleven (of in ieder geval op vuil) gericht. Met een rugzak op de schouders koloniseerde de camping de campus, waardoor deze in letterlijke en symbolische zin op de aarde werd gebracht. Nu zou alleen de man een tas gebruiken.
In de jaren '80 werden de hippies met rugzakken op de campus yuppies met huizen in de buitenwijken en eigen kinderen. Ze gaven de schoolrugzak door aan hun nakomelingen, waardoor deze universeel werd op basis- en middelbare scholen. De nieuwe omstandigheden veranderden de rugzak; het getuigde meer van aspiratie dan van oprechtheid. School was een serieuze zaak, waarbij het de bedoeling was om de volgende sport op de ladder te beklimmen. Dienovereenkomstig boden schoolrugzakken een letterlijke en symbolische weergave van de last, waarbij jonge jongens en meisjes hun boeken op pijnlijke, ambitieuze schouders sleepten. De onsmakelijke lusteloosheid van de overvolle rugzak had in een halve generatie tijd plaatsgemaakt voor de grenzeloze ambitie van de basisschoolrugzak.
Soms heb ik het gevoel dat alles wat de moeite waard is om uit te vinden, al is uitgevonden, en meestal in de vorige eeuw. Maar die intuïtie klopt niet. Gewone dingen evolueren voortdurend, en hun betekenissen kameleon dienovereenkomstig. Tegen alle verwachtingen in werden rugzakken ook mode, die de emblemen van Prada waardig waren. Loungefly maakte er dure souvenirs van, gekocht in Disneyland maar daarna nooit meer gebruikt. De zogenaamde tech-titan Millennials (de kinderen van de yuppies die als eerste boeken op hun rug droegen) karren soms slungelige, hypermoderne karren met daarin geen notebooks maar notebookcomputers. Op hun lichaam symboliseren rugzakken nu het gemak waarmee deze machines alles kunnen doen.
Zelfs ik ben verrast door de grenzeloze mogelijkheden van de rugzak. Na erover geschreven te hebben de handbagagebubbel eerder dit jaar voor De Atlantische OceaanIk heb mijn rolbagage opgegeven voor een nieuw soort hybride rugzak-koffer waarin ik mijn computer, toiletartikelen en kleding voor een paar dagen kan dragen zonder ze te kreuken. Ik grijns naar het dwaze gepeupel, dat nog steeds hun kleding een lift geeft, terwijl ik ook de uitvinding van Murray McCory meesleep, terwijl ik mijn hele reis onder de stoel stop. Glorie aan de rugzak, die JanSport ooit verrassend maakte, en die nog steeds geheimen met zich meedraagt.
