Bij een poort met prikkeldraad net ten noorden van White Sands Missile Range vormde zich zaterdag vóór zonsopgang een kilometerslange rij voertuigen. Een of twee keer per jaar rolt het Amerikaanse leger deze poort open, zodat gewone burgers voet kunnen zetten op het precieze stukje woestijn van New Mexico waar de eerste atoombom ontplofte. In 1952 werd voor het eerst aangedrongen op toegang van burgers tot de locatie door leden van een plaatselijke kerk. Ze wilden bidden voor vrede op de plek waar de mensheid voor het eerst het ultieme oorlogswapen testte. De bezoekers van dit jaar kwamen niet om te bidden, althans niet naar buiten toe. Het waren vooral toeristen, velen van hen geïnspireerd door de Oscarwinnende biopic van vorig jaar over J. Robert Oppenheimer, de directeur van het Manhattan Project. Duizenden van hen hadden zich bij de basis verzameld voor een onheilige pelgrimstocht.
Ze stonden al vóór zes uur 's ochtends in de rij, in opgeheven Ford F-150's en Cybertrucks, maar ook in bosgroene Subaru Outbacks en Hyundai EV's. Toen de rij tot stilstand kwam, stapten mensen uit om de benen te strekken. Tussen de slokjes koffie door maakten ze een praatje met elkaar. Enkelen waagden zich off-road in het salie- en creosootstruikgewas. Ze fotografeerden de zon terwijl deze boven de bergen opkwam en een gouden licht wierp op Amerika's grootste raketbereik.
Mannen in vermoeienissen lieten de eerste auto's iets na acht uur 's ochtends doorrijden en stuurden een golf van opwinding van de voorkant naar de achterkant. We mochten niet joyriden door de 3.200 vierkante kilometer van White Sands. We moesten een voorgeschreven route volgen langs betonconstructies die door de explosieven tot puin en verwarde wapening waren gereduceerd. We zagen een opeenvolging van tekens die een donker gedicht vormden als ze achtereenvolgens werden gelezen: Waarschuwing: betreedt actief raketbereik / Pas op voor adelaars die op de weg eten. / Let op: Radioactieve materialen. De letters op één ervan waren volledig vervaagd, waardoor er alleen nog een scherp getekende ratelslang overbleef. Een paar valleien verderop hadden lokale Paleo-indianen ooit soortgelijke figuren in bruin basaltgesteente geëtst. Na een halfuur beklommen we een kleine heuvel en in de verte zag ik een paar wachttorens met getinte ramen de wacht houden over de Trinity Site, waar het atoomtijdperk was aangebroken. Het is nog steeds binnen volle gang bijna 80 jaar later. Nucleair bewapend naties zijn bezig met twee grote oorlogen in het buitenland, en een nieuwe drievoudige wapenwedloop is begonnen. Ik wilde weten wat er van de site was geworden en wat deze te zeggen had voor de wereld van vandaag.
Ik parkeerde op een geïmproviseerd terrein en liep naar de ingang, waar twee mannen naast een rokende barbecue stonden die ontbijtburrito's en gebakjes verkochten. Bij een nabijgelegen concessiestand waren ook goedkoop gemaakte mutsen en borrelglaasjes te koop. Er was vannacht regen gevallen, net als vlak voor de Trinity-test. De storm brak in de vroege uren uit, maar er was een lage wolkenbank blijven hangen die zich direct boven de locatie nestelde. Langs de noordelijke horizon lag het Oscura-gebergte als een bruine walrus in het zonlicht. Soortgelijke afstanden waren in bijna elke richting te zien. In 1945 hoopte het leger dat deze als barrières zouden dienen, om de enorme flits van de bom te verbergen en de straling op één plek te houden.
Zoals de lokale bevolking je zal vertellen, was dat plan niet helemaal succesvol. Het Nationaal Kankerinstituut schattingen dat sommige mensen benedenwinds in de dagen na de test meer dan de helft van hun leven aan natuurlijke straling absorbeerden. Buiten de basis hielden ongeveer vijftien leden van het Tularosa Downwinders Consortium borden omhoog die voorbijgangers herinnerden aan de vormen van kanker die generaties van hun families hebben getroffen. Ik was gestopt om hun verhalen te horen en vroeg of ze ooit op de site waren geweest. Een van de demonstranten, Doris Walters, vertelde me dat ze een keer was binnengekomen, maar dat haar bezoek slechts vijf minuten duurde voordat ze overmand werd door afgrijzen en moest vertrekken. Tina Cordova, medeoprichter van het consortium, zei dat ze geen interesse had. Ze zei dat het een schande was dat de plek in een kermis was veranderd.
Het omheinde pad naar de Trinity Site leidde rechtstreeks naar het middelpunt: een donkere obelisk van lavasteen, een soort sinistere tweelingbroer van het Washington Monument. Het werd precies geplaatst waar ooit de dertig meter hoge stalen toren stond waarin de bom zich bevond. Het enige dat nog over is van de toren zijn een paar polsdikke stukjes staal die ooit deel uitmaakten van de onderpoten. De rest werd verdampt of anderszins vernietigd door de explosie. Families poseerden glimlachend voor de obelisk, alsof het een paar vleugels op een bakstenen muur in Nashville waren, of een andere muurschildering als achtergrond voor selfies. Op een gegeven moment begon een maker van inhoud zichzelf op te nemen terwijl zijn vriend een script op een klembord omhoog hield. Hij had zes opnames nodig om de openingszin te pakken. (“Op 16 juli … veranderde de wereld voor altijd.”) Later gingen twee mannen aan weerszijden van de obelisk staan en ontvouwden een Buffalo Bills-vaandel.
Mensen waren om verschillende redenen naar de site gekomen. In de rij om de obelisk te naderen, sprak ik met een Texaan genaamd Gary Neighbours. Hij droeg een blauwe spijkerbroek, werklaarzen en een sneeuwwitte stuursnor, en aan zijn zijde had hij een zachte Australische herdermix genaamd Festus. Buren vertelden me dat zijn vader tijdens de laatste maanden van de Tweede Wereldoorlog gestationeerd was geweest op de Army Air Corps-basis in Carlsbad, Californië, en dat hij later had beweerd een flits aan de hemel te hebben gezien op de ochtend van de Drie-eenheid. test. Of het licht van de explosie zo ver weg zichtbaar was geweest, konden de buren niet met zekerheid zeggen, maar hoe dan ook, hij wilde komen om de nagedachtenis van zijn vader te eren.
De Trinity Site leek veel gevoelens tussen vaders en zonen op te wekken. Een man genaamd Andy vertelde me dat hij twee dagen eerder Mississippi met zijn auto had verlaten en vervolgens in Missouri was gestopt om onderweg zijn vader op te halen. Ze deelden een al lang bestaande interesse in het nucleaire sublieme. Andy zei dat hij 'zo dichtbij' was gekomen om bij de Nucleaire Marine te gaan werken. Hij en zijn vader deelden hun waardering voor de technische details van het Manhattan Project. Ze vonden het leuk dat het het hele scala aan menselijke vindingrijkheid benutte, van het ijle, cerebrale domein van de theoretische natuurkunde tot het aan elkaar geplakte karakter van de bom zelf. Het was tenslotte met de hand in elkaar gezet, niet in een laboratorium met witte muren in Los Alamos, maar in een kleine, leegstaande boerderij slechts een paar kilometer verderop.
De rest van mijn bezoek bracht ik door met dwalen door het griezelige, omheinde gebied rond de obelisk. Het wordt nog steeds achtervolgd door een spookachtige radioactiviteit. Terwijl ik daar was, is waarschijnlijk drie milliremium ervan via mijn huid in mijn bloedvaten, mijn spierweefsel en zelfs mijn hersenen terechtgekomen. Dat is ongeveer de hoeveelheid straling van een mammogram, niet genoeg om een bezoeker in gevaar te brengen, maar genoeg om bij te dragen aan de algemene uitstraling. Als historische plek heeft Trinity geen voor de hand liggende analogen, maar het feit dat ik er was deed me denken aan een verontrustende wandeling die ik eerder dit jaar maakte, te midden van de zwarte stammen van een sequoiabos dat een paar jaar geleden door een brand was afgebrand.
Ik vroeg me af hoe het was om daar op die vroege ochtend van juli 1945 te zijn. Oppenheimer's regisseur, Christopher Nolan, vertelde het mij dat toen hij de Trinity-test op film ging weergeven, hij wilde dat deze enorm bedreigend en hypnotiserend mooi zou zijn. Het tweede deel is belangrijk voor de historische nauwkeurigheid. Degenen die de ontploffing met eigen ogen zagen, nog weken vóór de verschrikkingen van Hiroshima en Nagasaki, waren onder de indruk van het pure spektakel. Joan Hinton, een van de weinige vrouwen die als nucleair wetenschapper aan het Manhattan Project werkte, stond die ochtend niet op de officiële lijst, maar ze sloop toch naar binnen om de test te bekijken. Zij gezegd dat ze het gevoel had dat ze op de zeebodem stond en omhoog keek in een oceaan van wit licht dat vervolgens paars en blauw werd.
Zand uit de woestijn beneden werd meegevoerd in de paddestoelwolk. In de lucht smolten de korrels en versmolten ze met plutonium en metalen uit de bom. Er vormden zich kiezelstenen van een glazig, jadekleurig materiaal, later Trinitite genoemd, en deze stroomden vervolgens als hagel weer naar beneden in de verse krater beneden. Het meeste werd in 1953 verwijderd, toen het leger het terrein met bulldozers met de grond gelijk maakte, maar tunnelgravende mieren duwen af en toe stukken ervan naar de oppervlakte. De zeldzaamheid van Trinitiet maakt het tot een verzamelobject: het bestaat misschien nergens anders in dit sterrenstelsel. Het verwijderen van de site is illegaal, maar veel mensen waren er toch naar op zoek. Ik zag een man een stuk uit zijn privécollectie aan een verzamelde menigte laten zien. Toen hij er een Geigerteller tegenaan hield, veranderden de gestage klikken van de machine in een gerommel.
Misschien had het leger de krater intact moeten laten, zodat meer expliciet bewijs van de Trinity-test en de verschrikkelijke kracht ervan in de grond zou blijven hangen, voor het geval dat. Het succes van het Manhattan Project heeft een werkelijk helse toekomst voor onze soort mogelijk gemaakt, tot en met onze uitsterving. Een krater vol Trinitiet had kunnen blijven liggen om zijn halfwaardetijd te overleven, als herinnering aan wat hier is gebeurd, en aan wat er nog zou kunnen gebeuren als er ooit een grote nucleaire uitwisseling zou plaatsvinden. Als onze beschaving te kampen heeft met een ernstige discontinuïteit, zullen toekomstige archeologen deze plek misschien moeten opgraven om een idee te krijgen van hoe het zo verkeerd is gegaan.
