CNN
—
Noot van de redactie: Dit verhaal is oorspronkelijk gepubliceerd in CNN’s Ondertussen in Amerikade e-mail over de Amerikaanse politiek voor mondiale lezers.
Volgend jaar zal de transatlantische alliantie nieuwe spanningen krijgen, met de terugkeer van Donald Trump naar het Witte Huis.
De nieuwgekozen president zal ongetwijfeld nog meer druk uitoefenen op de Europese landen om hun defensie-uitgaven te verhogen – en zou de dreiging van het verlagen van de Amerikaanse steun aan de NAVO als hefboom kunnen gebruiken. En gezien de dreiging vanuit Rusland en de toenemende mondiale instabiliteit zou hij wel eens een punt kunnen hebben.
Trump sprak deze week opnieuw over zijn wens om de oorlog in Oekraïne snel te beëindigen, en dat is nu al het geval over praten een einde maken aan de vervreemding van de Russische president Vladimir Poetin van de westerse leiders door hem bij een vroege gelegenheid te ontmoeten.
Europese landen concurreren ondertussen om de genegenheid van Trump te winnen en bereiden zich voor op de komende storm. De Franse president Emmanuel Macron lokte Trump naar Parijs voor de heropening van de Notre Dame. Groot-Brittannië heeft zojuist Lord Peter Mandelson, een van de meest machiavellistische politieke spelers van de afgelopen veertig jaar, benoemd tot nieuwe ambassadeur in Washington. Duitsland verkeert in politieke onrust en nieuwe verkiezingen staan voor de deur. En Trump geeft de voorkeur aan het gezelschap van leiders die zijn populistische nationalistische geloofsovertuiging delen, zoals de Italiaanse Giorgia Meloni en de Hongaarse Viktor Orbán.
Het is tientallen jaren geleden dat het idee van het ‘Westen’ zo zwak leek. De basis voor de wereldorde na de Tweede Wereldoorlog werd tijdens de Tweede Wereldoorlog gelegd door president Franklin Roosevelt en de Britse premier Winston Churchill. En kerstavond roept altijd herinneringen op aan Churchills belangrijke reis naar Washington, kort na de Japanse aanval op Pearl Harbor die de VS in december 1941 in de Tweede Wereldoorlog duwde.
We hebben deze bijeenkomst voor het eerst besproken in In de tussentijd op eerste kerstdag 2019. Hier is nog een kans om te lezen over dit cruciale feestseizoen dat een nieuwe wereld heeft gebouwd.
Zelfs Eleanor Roosevelt wist niet voor wie kwam Kerstmis – hoewel achteraf gezien de bestelling van haar man voor goede champagne, cognac en whisky een aanwijzing zou kunnen zijn geweest.
Het was december 1941. De Tweede Wereldoorlog had de kerstsfeer weggenomen en de VS waren in shock, slechts enkele weken nadat de Japanse aanval op Pearl Harbor hen in het inferno van de oorlog had gesleept. Roosevelt was niet in de stemming voor huisgasten, maar Winston Churchill pestte toch een uitnodiging. Al snel was de Britse premier aan boord van de HMS Duke of York, waar hij U-boten ontweek en over de winterse Atlantische Oceaan ploegde.
Een vliegtuig bracht zijn contingent van de kust van Virginia naar Washington, DC, en de Britten, gewend aan de black-outs van de Londense luchtaanvallen, verwonderden zich over de lichten van de stad beneden, uitgedost voor de eerste kerst in oorlogstijd.
De first lady hoorde de identiteit van haar gast pas toen hij in de auto zat op weg naar het Witte Huis – met de sluier van geheimhouding opgelicht terwijl Churchill veilig op Amerikaans grondgebied was. Wat daarna volgde was de meest opmerkelijke top in de geschiedenis van het Witte Huis. Het kwam op een moment dat de mensheid in een crisis verkeerde en tirannie en onverdraagzaamheid op komst waren. En het toonde aan dat leiderschap, van twee reuzen die gelijk zijn aan hun moment in de geschiedenis, de wereld veilig kon maken voor vrijheid en democratie – hoe donker het uur ook was tijdens de grimmige dagen van dat lang geleden kerstmis.
Churchill was geen gemakkelijke gast gezien zijn eigenaardigheden – middagdutjes, brainstormen op de late avond en de gewoonte om in verschillende staten van uitkleden rond te paraderen. Hij vertelde de butler van FDR dat hij een glas sherry nodig had bij het ontbijt, whisky en frisdrank voor de lunch, champagne in de avond en een drankje van 90 jaar oude cognac als slaapmutsje.
Jaren later zou Eleanor Roosevelt zijn verbazing uiten over de ijzeren grondwet van de sigarenpuffende Churchill. ‘Net als alle Engelsen was hij dol op rundvlees in welke vorm dan ook’, merkte ze op. Zelfs de beruchte vreselijke kok van de FDR kon de Britten niet afschrikken toen ze verse eieren en sinaasappelen verslonden die hen door jarenlange rantsoenering thuis ontzegd werden.
Er waren ook grotere verschillen. Roosevelt verachtte het Britse rijk, waar Churchill dol op was. De aanwezige Amerikaanse generaals vonden hun bezoekers verwaand. De Britse kopgroep, gehard door jaren van nederlagen, vond de Amerikaanse kant naïef.
Maar twee weken samen zouden uiteindelijk een band smeden en de blauwdruk creëren om de oorlog te winnen: Roosevelt en Churchill tekenden uiteindelijk een Europa-eerste strategie uit om de nazi’s te verslaan vóór het imperiale Japan en een gezamenlijke actie tegen Noord-Afrika.
Ze zouden het ook eens worden over de Verklaring van de Verenigde Naties, bedoeld om toekomstige generaties te behoeden voor de verschrikkingen van oorlog en om het Westen te verenigen met instellingen en een gemeenschappelijke transatlantische missie – een missie die opnieuw in gevaar zou kunnen komen als Trump opnieuw het Oval Office betreedt.
Op kerstavond stond Churchill toe te kijken toen Roosevelt een schakelaar omdraaide om de nationale kerstboom aan te steken.
“Hoe kunnen wij onze gaven geven? Hoe kunnen we elkaar ontmoeten en aanbidden met liefde en met een verheven geest en hart in een wereld in oorlog, een wereld van strijd, lijden en dood?” vroeg Roosevelt. Hij beantwoordde zijn eigen vraag en drong er bij de Amerikanen op aan om de feestdagen te gebruiken om zich op te stellen voor de komende strijd met ‘de bewapening van ons hart’.
“En wanneer we ons hart voorbereiden op de arbeid, het lijden en de uiteindelijke overwinning die voor ons liggen, dan vieren we Eerste Kerstdag – met al zijn herinneringen en al zijn betekenissen – zoals het hoort.”
Churchill, wiens moeder Amerikaans was en die in zijn ‘wildernisjaren’ naar de VS reisde toen hij in de jaren dertig geen macht meer had, zei: ‘Ik breng dit jubileum en dit festival ver van mijn land door, ver van mijn familie, en toch Ik kan niet naar waarheid zeggen dat ik me ver van huis voel.”
“Ik voel een gevoel van eenheid en broederlijke omgang dat, toegevoegd aan de vriendelijkheid van uw ontvangst, mij ervan overtuigt dat ik het recht heb om bij uw haardvuur te zitten en uw kerstvreugde te delen.”
