Tijden veranderen. Gedachten veranderen.
Twee decennia geleden heb ik gewaarschuwd abolitionisten over het opkomen voor de zaak van Amerika’s meest gruwelijke criminelen: massamoordenaars, seriemoordenaars, binnenlandse terroristen en dergelijke. Dus waarom voelde ik een diep gevoel van teleurstelling toen ik het nieuws hoorde dat president Joe Biden de doodvonnissen van zevenendertig mensen in de federale dodencel omzette, maar niet van Dylann Roof, Dzhokhar Tsarnaev en Robert Bowers?
Roof pleegde racistisch gemotiveerde massamoorden; Tsarnaev is een van de beruchte bommenwerpers van de Boston Marathon, en Bowers, ‘wiens wrede antisemitisme hem ertoe bracht zich een weg te schieten naar een gebedshuis en zich te richten op mensen die hun geloof beoefenden’, doodde elf mensen in de Tree of Life Synagogue in Pittsburgh, Pennsylvania. .
Mijn teleurstelling was niet ingegeven door sympathie voor hen drieën. Als iemand de doodstraf verdient, zou hij of zij daar zeker voor in aanmerking komen.
Nee, mijn teleurstelling is geworteld in de overtuiging dat de president, door Roof, Tsarnaev en Bowers uit zijn massale clementie weg te laten, een kans gemist om de naald te verplaatsen in de voortdurende strijd om een einde te maken aan de doodstraf in de Verenigde Staten. Joe Biden, die nooit meer tegenover het electoraat zal hoeven te staan, had de peststoel kunnen gebruiken om uit te leggen waarom zelfs Roof, Tsarnaev en Bowers niet ter dood hadden mogen worden gebracht.
Zijn uitleg zou een nationaal gesprek op gang hebben gebracht over de vraag of dit land voor eens en voor altijd afstand zou moeten doen van de doodstraf. Door die terroristen en massamoordenaars in de dodencel achter te laten, verloren we de kans om dat gesprek te voeren.
Dit land is er klaar voor. Abolitionisten hebben dat wel gedaan grote stappen gemaakt in het losmaken van de Verenigde Staten van hun gehechtheid aan de doodstraf en hebben de basis gelegd voor de volgende stappen.
Daarom ik groet Bidens weigering om de straffen van Roof, Tsarnaev en Bowers om te zetten als een gemiste kans. Maar zoals ik hierboven al aangaf, ben ik pas onlangs op deze manier gaan denken.
In januari 2001 heb ik gepubliceerd een opiniestuk in de Los Angeles Times getiteld ‘Laat Timothy McVeigh gaan, laat hem stilletjes gaan.’ McVeigh, die een gebouw in Oklahoma City, Oklahoma, opblies en 168 mensen doodde in wat de FBI zei. genaamd “De ergste daad van terrorisme van eigen bodem in de geschiedenis van het land was veroordeeld voor massamoord en ter dood veroordeeld.”
Toen ik mijn stuk schreef, wilde McVeigh alle juridische beroepen beëindigen en een executiedatum ontvangen. Ik vroeg:
Moeten degenen die tegen de doodstraf zijn, zijn zaak op dezelfde manier oppakken als die van Gary Gilmore, die in 1977 ook de pogingen opgaf om te voorkomen dat hij de eerste persoon zou worden die werd geëxecuteerd na de herinvoering van de doodstraf door het Amerikaanse Hooggerechtshof? Moeten abolitionisten nu protesteren, zoals ze deden in het licht van Gilmore’s uitgesproken wens om te sterven, dat niemand de hulp van de overheid zou mogen inroepen bij wat neerkomt op zelfmoord?
Moeten ze de Amerikanen vragen om te sympathiseren met het lot van McVeigh door ons eraan te herinneren dat hij, ondanks de gruwel van zijn daad, een mens is met het vermogen om lief te hebben en geliefd te worden, om te hopen en te vrezen, om te huilen en misschien zelfs om te veranderen?
Ik beantwoordde deze vragen met een ondubbelzinnig ‘nee’.
“Als McVeigh zijn doodvonnis wil laten uitvoeren, mag niemand hem in de weg staan, ook niet degenen die het meest fel gekant zijn tegen de doodstraf.” Mijn redenen om dit te zeggen waren vooral van strategische aard.
Ik was bang dat het publiekelijk de kant van McVeigh kiezen de vooruitgang die abolitionisten toen boekten zou doen ontsporen.
Tegenstanders van de doodstraf moeten, zo drong ik erop aan, “de aandacht blijven vestigen op de ontoereikendheid van advocaten in doodstrafzaken, de eerlijkheid van het beperken van het recht op beroep en het habeas corpus voor degenen die ter dood zijn veroordeeld, en de zeer reële dreiging van het executeren van onschuldigen.” Uiteindelijk zei ik: “Dit is gewoon niet het moment om McVeigh te redden….”
Dus waarom zou 2024 het moment zijn geweest om Roof, Tsarnaev en Bowers te behoeden voor executie?
Er is veel veranderd sinds 2001. Die veranderingen bieden redenen om aan te nemen dat de Verenigde Staten op weg zijn naar de afschaffing van de doodstraf en dat abolitionisten nu kunnen doen wat ik 23 jaar geleden niet dacht dat ze konden.
Tekenen van vooruitgang zijn er in overvloed
In 2001 meer dan 155 doodvonnissen werden overgeleverd door het hele land; in 2024, dat aantal is 26. Dat meldt het Death Penalty Information Center“2024 is het tiende jaar op rij waarin minder dan vijftig mensen ter dood zijn veroordeeld, een verder bewijs van de onwil van jury’s om doodvonnissen op te leggen.”
In 2001, daar waren 66 executies. Dit jaar is dat aantal 25.
Bovendien, zoals de DPIC rapporteert, “blijft de publieke steun voor de doodstraf op het laagste niveau in vijf decennia (53%) en uit Gallup’s recente opiniepeilingen blijkt dat meer dan de helft van de jonge Amerikaanse volwassenen in de leeftijd van 18 tot en met 43 jaar nu tegen de doodstraf is. Minder mensen vonden de doodstraf dit jaar moreel aanvaardbaar (55%) dan vorig jaar (60%).”
Hoewel deze ontwikkelingen niet onomkeerbaar zijn, suggereren ze dat de anti-doodstrafbeweging over voldoende ‘kapitaal’ beschikt om de moeilijkste zaken aan te pakken zonder aan momentum te verliezen. En alsof dat nog niet genoeg is om hoop te bieden, bedenk dat dan in de gevallen van Parkland School-schutter Nikolas Cruz en Sayfullo Saipov, die een door ISIS geïnspireerde terroristische aanslag in New York uitvoerde, kozen jury’s voor levenslang zonder voorwaardelijke vrijlating in plaats van de doodstraf.
In 2001, wat ik hebben gebeld “het nieuwe abolitionisme” begon net wortel te schieten. Tegenstanders van de doodstraf begonnen grip te krijgen op het publiek door te argumenteren ‘tegen de doodstraf, niet door te beweren dat deze immoreel of wreed is, maar in plaats daarvan door erop te wijzen dat de doodstraf niet is toegepast en ook niet kan worden toegepast op een manier die verenigbaar is met de fundamentele verplichtingen van ons rechtssysteem op het gebied van eerlijke en gelijke behandeling.”
Door te focussen op wat sommigen hebben ons gebroken doodstrafsysteem genoemdDoor valse veroordelingen, rassendiscriminatie in vonnissen en mislukte executies bereikten tegenstanders van de doodstraf wat ik noemde ‘een positie van politieke respectabiliteit, terwijl ze tegelijkertijd de mogelijkheid kregen om het onderwerp te veranderen van de legitimiteit van executie naar de imperatieven van een eerlijk proces.’
Tegenwoordig zijn deze argumenten verweven in de geloofssystemen van miljoenen Amerikanen. Zoals de DPIC afgelopen september opmerkte: “De Gallup Crime Survey heeft sinds 2000 gevraagd naar de eerlijkheid van de toepassing van de doodstraf in de Verenigde Staten. Voor het eerst meldt het onderzoek van oktober 2023 dat meer Amerikanen vinden dat de doodstraf oneerlijk wordt toegepast (50). %) dan redelijk (47%).”
“Tussen 2000 en 2015”, zoals DPIC uitlegt, zei Gallup, “zei 51% tot 61% van de Amerikanen dat ze vonden dat de doodstraf eerlijk werd toegepast in de VS, maar dit aantal is sinds 2016 gedaald. Het aantal van 47% van dit jaar vertegenwoordigt een historisch dieptepunt in de geschiedenis van de peilingen van Gallup.”
Gezien dit succes hebben abolitionisten nu de politieke speelruimte om te betogen dat mensen als Roof, Tsarnaev en Bowers het recht hebben om met waardigheid behandeld te worden en te mogen leven. En alsof dat nog niet genoeg is, weten we dat de doodstraf massamoordenaars en terroristen zoals zij niet afschrikt.
Onderzoek eigenlijk heeft getoond dat “sinds het Amerikaanse Hooggerechtshof in 1976 de grondwettigheid van de doodstraf bevestigde, 80% van de massale schietpartijen (tien of meer doden) hebben plaatsgevonden in doodstrafstaten of op federaal eigendom waarop de federale doodstraf van toepassing is.”
Dus uiteindelijk had Biden de levens van Roof, Tsarnaev en Bowers kunnen sparen zonder de vooruitgang die abolitionisten hebben geboekt of de levens van mensen in dit land in gevaar te brengen. De reden voor het beëindigen van de doodstraf hij zou beter af zijn geweest als hij dat wel had gedaan.
