De socialemediafeed van de Indonesische zangeres en contentmaker Vicky Shu bevat over het algemeen haar kleding, make-up en familie. Maar toen ze besloot zich kandidaat te stellen voor de regionale verkiezingen in november, veranderde haar inhoud snel en liet ze zien dat ze kiezers en politici ontmoette, waarbij Shu vaak een hoofddoek droeg.
Van de ruim 3.000 kandidaten die zich kandidaat stelden voor zetels voor provinciale gouverneurs, stadsleiders en regenten in het hele land, meer dan een dozijn waren beïnvloeders. Shu, 37, heeft meer dan 200.000 volgers op TikTok en ongeveer 2,8 miljoen verder Instagram. Ze is sinds 2018 lid van de NasDem-partij en was vaak te zien op campagnebijeenkomsten voor partijleiders. Toch kennen de kiezers in Cilacap in Midden-Java haar via haar sociale mediaplatforms.
Shu niet gewonnen, maar ze behoort tot de tientallen influencers in Indonesië die proberen hun succes op sociale media om te zetten in een carrière in de politiek. Meer dan 20 beïnvloeders werden verkozen aan het Indonesische parlement bij de nationale verkiezingen in februari, het hoogste aantal tot nu toe. Dat laat zien dat influencers het vertrouwen van de kiezers winnen, zegt digitale antropoloog Pradipa Rasidi Rest van de wereld.
“Spektakel is een cruciaal onderdeel; Indonesiërs luisteren naar influencers”, zei hij. “De influencers zijn goed in het beheersen van de emoties van het publiek en gebruiken taal waardoor mensen zich dichter bij hen voelen, iets waartoe politici doorgaans niet in staat zijn.”
Het is niet alleen Indonesië. Volgens onderzoeksbureau Cube Asia is content met influencers en beroemdheden in heel Zuidoost-Azië het op één na meest geconsumeerde type content. Het is goed voor ongeveer een derde van de tijd die gebruikers op sociale media doorbrengen. Indonesië, met een bevolking van ongeveer 280 miljoen mensen, is van de regio grootste markt voor platforms zoals Facebook, Instagram, YouTube en TikTok. Ambtenaren hebben dit opgemerkt en maken steeds meer gebruik van beïnvloeders om zich bij politieke partijen aan te sluiten, kandidaten te steunen en zich kandidaat te stellen.
“Mensen stemmen uiteindelijk op bekende gezichten en niet op politici die ze niet kennen.”
Hoewel Indonesische politieke partijen een lange geschiedenis hebben in het rekruteren van beroemde mensen om hun kansen in de peilingen te vergroten, onderstreept het feit dat dit nu routine is geworden een groter probleem waarbij de partijen ‘er niet in zijn geslaagd een nieuwe generatie politici te koesteren’, zegt Titi Anggraini, een adviesraadslid bij de belangenorganisatie Vereniging voor Verkiezingen en Democratie, vertelde Rest van de wereld.
Omdat er maar weinig sterke kandidaten zijn, “moeten ze steeds meer vertrouwen op beïnvloeders om verkiezingen te winnen”, zei ze. Politici hebben de neiging beroemdheden te kiezen vanwege hun bekendheid en aanhang, in plaats van vanwege hun leiderschapskwaliteiten, omdat ‘mensen uiteindelijk stemmen op bekende gezichten en niet op politici die ze niet kennen.’
Kandidaten die zich kandidaat stellen hoeven geen politieke achtergrond of andere relevante ervaring te hebben. Maar wat zorgwekkend is, is dat zelfs nadat ze verkozen zijn, “de meeste beroemdheden en beïnvloeders niet genoeg tijd besteden aan het leren en begrijpen van de ideologieën van de partij … dus richten ze zich meer op het aanspreken van de emoties van mensen en minder op het onderwijzen van hen, of zichzelf, over de programma’s.” en beleid”, zei Titi.
Dan is er nog de kwestie van de kosten: Kandidaten voor de Indonesische nationale verkiezingen hebben dit jaar gemiddeld € 5 miljard roepia ($315.000), of bijna acht keer het jaarsalaris van een wetgever, blijkt uit onderzoek van de Westminster Foundation for Democracy. Een groot deel van de financiering komt uit het persoonlijke vermogen van de kandidaat en uit donaties. De hoge kosten sluiten kanshebbers zonder significante middelen en connecties uit, waarbij de verkiezingen “meer een populariteitswedstrijd worden … (leidend tot) een afname van de kwaliteit van het democratische debat”, aldus de onderzoekers.
In ruil voor het uitgegeven geld moeten influencers “gecompenseerd worden, bijvoorbeeld door een baan te krijgen bij een overheidsinstantie, of door deel uit te maken van de binnenste cirkel”, waardoor ze zich verder verankeren, aldus Pradipa.
De nieuw gekozen president Prabowo Subianto deed precies dat en benoemde die van Indonesië tweede grootste YouTube-ster, Raffi Ahmadals speciale gezant die toezicht houdt op projecten die verband houden met jeugd en cultuur. Ahmad had onderschreef Prabowo en vaak voorkomend zijn rally’s voorafgaand aan de verkiezingen van februari op zijn YouTube-kanaal, dat meer dan 26 miljoen volgers heeft.
Ahmad en zijn vrouw hebben een uitgestrekte zakenimperium dat omvat entertainment, mode en gastvrijheid. Dit is zijn eerste politieke benoeming; zijn sociale media-inhoud bevat nog steeds productaanbevelingen.
“Influencers die grip krijgen op sociale mediaplatforms zijn meestal degenen die desinformatie verspreiden.”
Indonesië is niet de enige die gelooft dat beroemdheden geweldige politici zijn. Filippino’s willen dat hun populairste YouTube-ster de de volgende president van het land. Terwijl ze in Brazilië zijn, honderden politieagenten met enorme volgers op sociale media zich kandidaat stelde voor gemeenteraadsverkiezingen dit jaar uiting van bezorgdheid over de gewelddadige inhoud waarvoor ze bekend staan.
In Indonesië, waar religieuze minderheden zijn vaak het doelwit van geweld als gevolg van online haatzaaiende uitlatingen, is een van de zorgen dat desinformatie zich sneller kan verspreiden wanneer beïnvloeders van sociale media machtsposities bekleden, zegt Ross Tapsell, een onderzoeker aan de Australian National University. Rest van de wereld.
“Er is niets mis mee als een influencer een ambtenaar wordt als hij een visie heeft om de waarden van de democratie en de rechtsstaat hoog te houden”, zegt Tapsell, die een boek schreef over de macht van de media in Indonesië. Maar “beïnvloeders die grip krijgen op sociale-mediaplatforms zijn meestal degenen die desinformatie verspreiden.”
De Indonesische autoriteiten hebben onlangs wetten ingevoerd om platforms te dwingen snel te handelen inhoud verwijderen beschouwd als haatzaaiende uitlatingen of desinformatie. Maar toen voormalig president Joko Widodo ingehuurde influencers Om Nusantara, de nieuwe hoofdstad van het land, onder de aandacht te brengen, verdoezelden ze het feit dat deze nog in aanbouw was en dat de ontwikkeling ervan had geleid tot ontbossing en ontheemding van de inheemse bevolking, zeiden critici.
Sommige Indonesiërs roepen influencers als Verrell Bramasta op, die dit jaar vanuit West-Java parlementslid werd. De sociale media-feed van de 28-jarige bevatte vroeger zijn reizen en zijn kleding. Nu plaatst hij ook foto’s van ontmoetingen met kiezers en van zijn bezoek aan het parlement zijn bijna 10 miljoen volgers op TikTok en meer dan 27 miljoen op Instagram. Sommige van zijn volgers stellen dit niet op prijs.
„Geweldige stijl, maar mensen wachten op je resultaten“, zei één opmerkinggeliefd bij velen.
Uya Kaya, een influencer en voor het eerst lid van het parlement, met bijna 5 miljoen volgers YouTubewerd onlangs bekritiseerd vanwege zijn interview met een voormalige minister van Communicatie, die er naar verluidt bij betrokken was online gokken. “Zorg ervoor dat u inhoud produceert die neutraal is,” gezegd één opmerking.
Ook Ahmad is bekritiseerd omdat hij zweeg tijdens landelijke protesten eerder dit jaar tegen voorgestelde wijzigingen in de kieswet. Dat was voor sommige van zijn volgelingen aanleiding om op te roepen tot een boycot van zijn bedrijven. ‚Steun Raffi Ahmad en de bende alsjeblieft niet. Toondoof en opportunistisch,” gezegd één commentator.
Intussen heeft de overheid dat wel gedaan verhoogde financiering voor beïnvloeders van sociale media, die tussen 2017 en 2020 meer dan 90 miljard roepia ($5,6 miljoen) uitgeven, volgens Indonesia Corruption Watch, een belangenorganisatie. Er zijn weinig details over hoe de influencers zijn geselecteerd of waarvoor ze zijn ingehuurd.
Het gebrek aan transparantie heeft kiezers er niet van weerhouden beïnvloeders te kiezen. Rano Karno, een voormalige televisieacteur, stelde zich in november kandidaat voor de invloedrijke zetel van vice-gouverneur van Jakarta. Rano, die voorheen gouverneur van de provincie Banten was, plaatste vaak karaktervideo’s op TikTok tijdens het campagne voeren. Het loonde: hij en running mate Pramono Anung wonwaarbij ze een duo versloegen dat de steun had van president Prabowo.
De verkiezingsoverwinningen van beïnvloeders kunnen “politieke partijen in gevaar brengen en het parlement verzwakken omdat ze niet de competentie hebben om bureaucratieën te beheren. Als gevolg hiervan kunnen ze de ambities van mensen niet effectief vertegenwoordigen”, aldus Titi. Maar de influencers zullen blijven winnen omdat “veel Indonesiërs nog steeds geen kritische ingesteldheid hebben, dus zullen ze kandidaten kiezen die hen het meest bekend zijn op sociale media.”
