IHet was een van de monumentale momenten uit de geschiedenis – maar als John Glenn op weg naar de Friendship 7 niet naar de supermarkt was gegaan om een Contax-camera en een rolletje 35 mm-film op te halen, was er misschien geen visueel document van. De foto's die de Amerikaanse astronaut vanuit het raam van zijn capsule maakte terwijl hij op 20 februari 1962 in een baan om de aarde draaide, vormden een ongekend getuigenis van de eerste orbitale missie van het Mercury Project. De Sovjet-Unie had de Amerikanen misschien verslagen in de race naar bemande ruimtevluchten, maar de Amerikanen hadden nu de eerste galactische kleurenfoto's gemaakt.
De foto's zijn ook, zo benadrukt de Duitse galeriehouder Daniel Blau, 'de duurste foto's ooit gemaakt. Er zijn miljarden dollars uitgegeven om ze te krijgen.” Blau exposeerde een originele afdruk van Glenn's eerste foto gemaakt in de ruimte de Parijsfoto van dit jaarnaast een verzameling zeldzame fotoafdrukken van de NASA – waarvan er vele nog nooit eerder publiekelijk zijn gezien, de meeste door onbekende wetenschappers en astronauten.
“Destijds NASA heeft de astronauten niet van camera's voorzien”, zegt Blau, “dus in zekere zin was dit Glenns privéfoto.” Hoewel gemotiveerd door de wetenschap, communiceert Glenns beeld het onontkoombare mysterie van de ruimte. Een warm gloeiende lichtbol breidt zich uit vanuit het midden van het beeld; lichtgevende flitsen flitsen tegen de leegte van de diepe duisternis en dansen als ‘vuurvliegjes’ zoals Glenn ze beschreef. Het moet angstaanjagend zijn geweest om ze te zien. In feite bleken de vonken condensatie te zijn.
Met een snelheid van 28.000 km per uur was de mensheid erin geslaagd de ruimte in te gaan, maar had ze nog geen fotografische machine ontworpen die krachtig genoeg was om de reis bij te houden. Bij gebrek aan veel visuele informatie of details onthult Glenn's foto misschien minder over de ruimte en wordt hij een totem van de ambitie van de mens. Glenn zou er later een persoonlijk onderschrift en voorbehoud aan toevoegen: „Ik verzeker je dat een foto nooit de schittering van het werkelijke uitzicht kan reproduceren.“
Blau begon in de jaren negentig met de handel in vintage NASA-prints. “De ruimtewedloop en de Koude Oorlog waren de bepalende krachten van de tweede helft van de 20e eeuw, en natuurlijk herinnert mijn generatie zich alle sleutelmomenten.” Sommige foto's zijn destijds gepubliceerd, maar originele afdrukken zijn moeilijker te verkrijgen. “De wetenschappers en anderen die bij de missies betrokken waren, gaven persoonlijke archieven door aan hun kinderen, en nu ook aan hun kleinkinderen, en dus komt er nog steeds veel materiaal op de markt. Het was voor mij dan ook niet meer dan logisch om op zoek te gaan naar de beste foto’s en deze te gaan verhandelen.”
Bij Paris Photo verzamelden menigten zich rond een serie van zes zilvergelatinefoto's uit 1948, neerkijkend op de Rio Grande vanuit een V-2-raket op een hoogte van 23.000 voet. Ook was er de eerste close-upfoto van Mars te zien, gemaakt in 1965, en een panoramische foto van de aarde, de eerste opname van onze planeet gezien vanaf de maan. Dit laatste werd niet door mensenhanden gemaakt, maar eerder uitgezonden via een radiosignaal van een onbemande missie in augustus 1966. Vervolgens werd het pixel voor pixel aan elkaar geplakt tot één beeld in het Jet Propulsion Laboratory van de NASA.
In 1979 had de interstellaire Voyager-sonde het mogelijk gemaakt om betere foto's van de planeten te maken, en een beeld van Jupiter en zijn vier manen, zwevend als knikkers in een onyx-atmosfeer, is bijzonder verbazingwekkend.
Een indrukwekkend grootschalig mozaïek van het pokdalige oppervlak van Mercurius uit 1974 is “het enige op zo’n grote schaal dat ik ooit heb gezien”, zegt Blau. “Waarschijnlijk is het, net als de Voyager-foto’s van Mars, gemaakt voor een NASA-presentatie.” De foto, die slechts een deel van de kleinste planeet van het zonnestelsel laat zien, biedt nog een glimp van wat buiten ons bereik en controle ligt.
Tegen het einde van de jaren zeventig speelde fotografie een centralere rol in missies en de vooruitgang van de ruimtewetenschap. “Nasa was toen, net als nu, afhankelijk van publieke financiering, en met Glenns kleurenfoto’s genomen in zijn baan om de aarde werd het voor NASA duidelijk dat fotografie de beste en meest positieve manier was om zijn prestaties te laten zien”, zegt Blau. “Natuurlijk is de wetenschappelijke kant van de zaak de drijvende kracht, maar foto’s vertellen het directe verhaal.”
Blau's beelden werden de dag na de Amerikaanse presidentsverkiezingen vertoond. Hij zegt dat hij bezoekers wilde herinneren aan een “positieve gezamenlijke inspanning van veel landen”. Ze zijn zeker vernederend. “Misschien belichaamt niets beter dan deze foto de mix van mystiek ontzag en natuurlijk meesterschap waaruit de menselijke conditie bestaat”, mijmert Blau. “De mens, die aan zijn aardse grenzen ontsnapt, en dingen ziet en vastlegt die nog nooit eerder zijn gezien of vastgelegd – het onmogelijke.”
